Page 304 - Việt Sử Kỷ Yếu

NGUYỄN KIM
Tên chữ Hán viết , tiếng Quan hoả là Jin, đồng âm với các
chữ . Ta quen đọc là Kim, / r t là Cân. Sách Đại Việt
thông sử của Lê Quý Đôn chép là Cam. Tiếng Kim thông dụng hơn.

Nguyễn Kim thuộc dòng họ Nguyễn Tốhg Sơn Thanh Hoa,
một lệnh tộc, dòng dõi Nguyễn Bặc, công thần triều Đinh. Truyền
đến Nguyễn Văn Lang làm quan dưới triều Hồng Đức. Đến
Nguyễn Hoằng Dụ làm quan dưới triều Lê Chiêu Tông, tước An
Hoà hầu. Nguyễn Kim, con Nguyễn Hoằng Dụ {Đại Việt thông sử
chép em) lĩnh chức hậu vệ điện tiền tướng quân, tước An Thanh
hầu. Sách Việt Nam khai quốc chí truyện chép Nguyễn Hoàng
Kim là con Nguyễn Hoằng Dụ, cháu Nguyễn Văn Lang, đều làm
quan nhà Lê.
Mạc Đáng Dung thoán vị, Nguyễn Kim không phục, đeni
con em chạy sang Ai Lao, mưu đồ khôi phục, lánh loạn ở sầm
Châu, chiêu binh mãi mã, kêu gọi các người trung nghĩa. Cuôl
năm 1530, có sô" binh tướng hơn ngàn người, 30 con voi, 300
con ngựa, về kinh lược xứ Thanh Hoa, đóng quân ở Lôi Dương.
Năm 1531, tướng Mạc Nguyễn Kính vào đánh. Nguyễn Kim
đánh phá được, rồi chia tướng sĩ đóng ở các huyện. Nguyễn
Kính đánh nữa, vẫn bị thua. Sang thu, mưa nhiều, quân Mạc
dùng chiến thuyền tiến đánh, quân dân tán loạn. Nguyễn Kim
phải rút quân về sầm Châu.
Sau tìm được con trai Lê Chiêu Tông là Lê Duy Ninh. Cuối
năm 1532, Nguyễn Kim cùng các cựu thần nhà Lê: Lý quốc công
Trịnh Duy Thoan (Nõn, Thuận), Phúc Hưng hầu Trịnh Duy Duyệt,
tả đô đốc Trịnh Duy Liệu dựng Duy Ninh lên làm vua, tục hiệu vua
Lê Trang Tông, đóng ở sầm Châuv miền tây bắc Thanh Hoa, biên
giới Ai Lao. Cử Trịnh Duy Liệu sang Minh nhò giúp đỡ. Hào kiệt các
nơi theo về nhiều. Năm 1537, Tây An hầu Lê Phi Thừa, trấn thủ
Thanh Hoa, sang quy thuận. Thanh thế ngày một nổi lớn.
Năm 1539, mang danh nghĩa theo lệnh vua Lê Trang Tông,
Nguyễn Kim cùng các tướng dẫn binh chia đường tiến quân, thế
lừng lẫy, đánh vào vùng Lôi Dương, nơi nào quân Mạc Đăng
Doanh cũng thua. Năm 1540, đánh vào các huyện ở Nghệ An.

304