Page 162 - Việt Sử Kỷ Yếu

Bảo Nghĩa hầu Trần Bình Trọng đóng quân ở bãi Đà Mạc
thuộc khúc sông Thiên Mạc, huyện Đông An, nay là phủ Khoái
Châu, Hưng Yên. Quân Nguyên tiến đánh. Chúng vừa đông, vừa
thiện chiến, vây vòng trong vòng ngoài. Bình Trọng hết sức chông
cự không nổi, quân ta thua to. Bình Trọng chẳng may bị bắt, đem
về nộp Thoát Hoan. Thoát Hoan thấy người khẻo mạnh, sức vóc to
lớn, khuyên dụ về hàng, thiết đãi cho ăn uô"ng, Bình Trọng không
ăn. Dỗ dành hỏi việc nước, Bình Trọng không nói. Sau Thoát Hoan
lại hỏi: Có muôn nhận tước vương đất bắc không? Bình Trọng quát
lên rằng: Ta thà làm ma nước Nam chứ không thèm làm vương
đất Bắc. Nay ta đã bị bắt thì chỉ có một chết mà thôi. Thoát Hoan
dỗ dành mãi không được, sai quân đem chém ngày 21 — 1 âl, năm
1285. Thượng hoàng, Nhân Tông, Hưng Đạo vương và các tướng
nghe tin Bình Trọng trọng nghĩa tử tiết, ai nấy đều động lòng
thương tiếc, vật vã khóc lóc.
QUÂN TOA ĐÔ TỪCHAMPA ĐÁNH RA - Toa Đô đóng quân ở ồ , Rí,
được Giảo Kỳ đem lệnh chỉ của Nguyên chúa, lại được Ô Mã Nhi vào
giúp, bèn tiến quân ra bắc đánh quân Trần. Tháng giêng âl năm
1285, Toa Đô, Ô Mã Nhi dẫn quân bộ. Đường cổ Đới (có lẽ cùng là
Đường Ngột Ngải) theo Giảo Kỳ dẫn quân thuỷ, hai đạo cùng tiến,
hỗ trỢ lẫn nhau. Trong bước tiến của giặc vào châu Bô" Chính (Quảng
Bình), Trần Quang Khải không ngăn nổi chúng, phải thua chạy.
Chúng ra đến châu Hoan (Hà Tĩnh), Chiêu Hiền vương tử trận, bọn
Tống binh Trần Nghi Trọng và Triệu Mạnh Tín, 400 người bị bắt
giêt. Chúng ra đến Nghệ An, Trần Nhật Duật và Trịnh Đình Toản
cũng thua luôn, phải chạy vào sâu. Chúng ra đến Thanh Hoa,
Chương Hiến hầu Trần Kiện đem hai vạn quân ra chông giữ, thấy
thế giặc mạnh hẹn xin hàng. Ngày 1 - 2 âl, Kiện cùng mạc tân Lê
Trắc đem gia quyến và bộ hạ ra hàng Toa Đô. Ngày 2 - 2 âl, Giảo Kỳ
đánh phá kinh Vệ Bô", hai tướng Đinh Xa và Nguyễn Tất Dũng tử
trận. Ngày 6 - 2, lũ phản quốc Kiện, Trắc thèo lệnh Giảo Kỳ đánh
phá bến Phú Tân, quân ta hơn ngàn người tử trận.
Sau đó, Giảo Kỳ và Đường cổ Đới dẫn binh thuyền đi đường
biến ra bắc hội quân với Thoát Hoan, đem theo lũ Kiện, Trắc. Toa
Đô, 0 Mã Nhi dẫn bộ binh vượt Nghệ An, Thanh Hoa, tiến ra nẻo
Trường Yên mưu đánh vào đại quân Trần.
Quang Khải đóng quân ở miền Nghệ An, thu thập những tàn
quân trước đây chạy giặc, chiêu mộ thêm binh sĩ mới, huấn luyện
quân đội, rèn đúc vũ khí, đóng thuyền xe, thê" lại nôi.

162