Page 296 - Việt NamVăn Minh Sử

ảnh tượng của một cái đại hồn (một đại hồn bàng bạc khắp tất cả. từ trong
lòng ngọn cỏ lá cây, cho đến khắp không gian vô hạn).
Từ quan niệm đại ngã về vũ trụ đó, người ta đã đến quan niệm đại
ngã về nhân sinh, coi bản ngã của cá nhân chỉ là một với đại ngã của
hoàn vũ. Mỗi con người vừa là một giọt nước trong đại dương của hoàn
vũ mà cũng vừa là cả đại dương đó.
Trong mỗi con người đều có tàng chứa củ Vô cùng, và một khi con
người tàng chứa Vô cùng thì cái sống của nó phải hoà nhịp, phải cảm
ứng, phải đồng nhất với Vô cùng.
Chính Thiền tông dã dùng quan niệm của Duy thức tông nhưng lại
vượt lên trên một bậc để nhận chỉ có một đại ngã và nhận vạn vật đồng
nhất thể"'

BẤT LẬP VĂN Tự
Thiền tông chủ trương bất lập vãn tự, lấy tâm truyền tâm.
Thành ra chỉ có thể dùng trực giác thông cảm thì mới mong hiểu
được phần nào, còn dùng đầu óc và phương pháp duy lý bây giờ thì
không sao mà “thể” được đạo.

biết được là không có ấy? Lại nếu khống có pháp gì là thực thì do đàu mà hiện
ra những cái hư vọng kia? Vả hiện thấy những vật hư vọng của thế gian kia, khổng
cái gì mà không phải nhờ có thực pháp mới thành ra được. Như không có nước là
thứ lính ướt và không bao giờ thay đổi kia thì sao có .sóng là cái giả tưởng hư vọng
nọ? Như không có cái gương trong sạch và không bao giờ thay đối kia, thì sao cỏ
những cái btíng khác nhau nàv? Lại như mộng là hư vọng đấy nhưng nó phái do ỏ
người ngù say mà ra. Bày giờ cho tâm và ánh dều là không thì mộng ấy sẽ nhân đâu
mà vọng hiện ra được? Đó là lời thiên Nguyên nhân luíẬn trong kinh Hoa nghiêm
bác cái thuyết tâm luận vậy
Thực ra thì Thiền Tống là một bài thực tại luận (Panthéistic-rolism) về chủ
nghĩa vạn hữu nhất thể”.
Thuận Đức Lý Siêu Nhứt dịch chữ Nho.
Đồ Nam Tứ dịch quốc ngữ đăng ở Đuốc Tuệ từ số 90.
Nhưng sau đó người ta cần biết rõ ban thể cúa cái dại ngã đó cũng như trông dại
dưcrng chưa đủ, mà phái nếm vị nước mặn của dại dương.
Song bản thể của đại ngã không giống mọi vật mà ta thường quan niệm nên
không thế lấy lời mà tả hay lấy trí mà tưởng dược mà chỉ có trực giác, chí có hoà
mình làm một với cái vô cùng, với cái đại ngã dó.
Cho nên Thiền Tông chủ trương bất lập văn tự Vcà chi dùng phép tâm truyền, chí
dùng sự yên lặng mà dạy.
Dĩ nhiên là nhiều khi VÌ phưtmg tiện những người trong phái Tliiền Tông cũng phải
thuyết pháp, nhimg lời nói ra chi là tạm và lời nói cuối cùng vẫn là sự yên liặng.
308