Page 288 - Việt NamVăn Minh Sử

Trí trá và nghi ngờ là hai lợi ích sắc bốn của kẻ yếu để đươne đầu
với chính quyền đô hộ mà tồn tại.
Tuy nhiên, sự chống đối chỉ là chống đối tiêu cực. Chứ toàn dân tộc
kể như đã gần kiệt quệ hết sinh lực rồi. Cho nên suốt 155 năm (từ 265
đến 420 của nhà Tấn), những việc rối loạn trong triều Tấn luôn luôn có,
mà ở Giao Châu người Lạc Việt đã không tập hợp nhau nổi đê có một
khởi nghĩa lón nào.
Nào là loạn Bát Vương, vua Tấn phong cho các thân vương, đến khi
chết, các thân vương ấy nổi lên đánh nhau suốt 16 năm.
Nào là loạn Ngũ Hồ, là nám giống Hồ ở Tây Bắc nước Tàu: rợ
Hung Nô. rợ Yết (Mông cổ), rợ Tiên Ti (Mãn Châu), rợ Chi, rợ Khương
(Tâv Tạng) đã xâm lăng bát vua nhà Tấn, rồi lũ lượt xưng đế, xưng
vương, dựng thành trước sau 16 nước.
Rồi sau đấy 120 năm nữa lại là Tấn đổ, cho Tống, Tề, Lưong lên thay*'’.
Biết bao nhiêu những cuộc rối loạn như thế mà người Giao Châu
khổng lợi dụng để nổi lên được thì dứng là tại có quân đội chiếm đóng và
quán đội ấy đã hành hạ dân dến kiệt lực rồi.
Lòng người dược nung nấu trong não nùng thê thảm. Và giọng ngân
của người ta cũng nhuốm tiếng thở dài buồn bã và đều đều một điệu trong
ca dao. Đó là cái điệu nức nở của những tiếng khóc than:
Ăn cưm / với mâm / thì ngắm / về sau
Ăn cơm / i’Ớ7 rau / mịâm sau / ngắm trước.
Lận dận / lao dao / phài sao / chịu vậy
Tới sô'! ăn mày / hị gậv / phải mang
Gái thương chổng / đương dông / buổi chợ
Trai thương vợ / nắng cpiái / chiều hỏm
Én hay thấp / miía ngập / hờ ao
En hay cao Ị mưa rào / lại tạnh
Những câu ca dao này đã có điệu buồn bã, ủ ê, đều đều và dài
thườn thượt của những tiếng khóc than nên ta chắc đã có từ thời ấy.

S ự íỉlẪ Y (ÌIỤA TÌM LỐI THOÁT
Trong tình thế den tối tột cùng â'y, người Lạc Việt nào cũng chỉ
dám đật hy vọng vào một phép mầu nào dó đến giải cứu cho. Có thể dã
có người đi lu tiên học đạo, mong có những pháp thuật cao cường để
dùng đối phó với quân Tàu. có thể đã có người không ngại hiểm nguy đi

Đốn 542
290