Page 313 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

N guyén Thanh Tuấn

cảm thấy bị gò bó, mất tự do khi phải làm việc trong guồng
máy hành chính nghiêm ngặt. Vì ở đó đòi hỏi quy trình kỹ
thuật - công nghệ cao, tổ chức kỹ thuật chặt chẽ và sự
phân công lao động nghiêm ngặt; thói quen đi muộn về

sóm, dễ làm khó bỏ, làm việc tùy hứng rất khó tuân theo
những quy tắc thông thường của luật pháp.
Nếp ứng xử tiểu nông cũng biểu hiện trong tư tưỏng

và quan hệ gia trưỏng. Những nguyên tắc sốhg lỗi thòi
như "phép vua thua lệ làng", "sông lâu lên lão làng" quan
hệ gia tộc đôi khi lấn át các quan hệ pháp lý, quan hệ

công dân.
Tính lưỡng diện, nước đôi của nếp ứng xử giữa "phép
vua" và "lệ làng", giữa "thấu tình" và "đạt lý" là đặc điểm

của "người khôn ăn nói nửa chứng". Nếp ứng xử và đạo đức
"nưốc đôi" ấy, ỏ phương diện nào đó, phản ánh định hướng
giá trị "khôn ngoan" nhưng cũng có khi là "khôn vặt". Nó

dung dưỡng tính thụ động và tùy tiện. Tính thụ động và
tùy tiện là hệ quả của nếp ứng xử tiểu nông khép kín. Tính
thụ động và tùy tiện đó đã khiến con người quen sống lầm
lũi, chịu đựng, nhưng cũng sẵn sàng "phá cách". Song tất
cả những hiện tượng đó đã, đang từng bước được khắc

phục trong 25 nám đổi mói vừa qua. Câu châm ngôn "tự
cứu mình" của nguyên Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh đã
trở thành một định hướng giá trị khá phổ biến trong các