Page 287 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

N guyên Thanh Tuân

người Thái là chê độ nhà tạo. Dưới chê độ mới tất nhiên các
mô hình quản lý và cơ chế vận hành cổ truyền đó không còn
tồn tại, song di sản của nó chưa thể loại trừ ngay trong một
sớm một chiều. Chế độ già làng, trưởng tộc có vai trò đặc
biệt quan trọng về chính trị, kinh tê và văn hóa...

Đặc biệt đối với người Mông, trưởng tộc có vị trí rất
quan trọng. Trưởng tộc ở đây được coi là "gốc họ", là người

"cầm quyền ma, quyền khách", "nắm tay dân ở, mở tay dân
đi" và luôn được các thành viên trong họ, trong làng, bản
nể trọng. Đốì với người Mông, những người cùng dòng họ
phải là những người cùng chung tiên tổ, do một gốc sinh ra

mà người Mông gọi là "cùng một gốc người". Đó chính là
những người có chung các nghi thức làm ma cho người chết
và giốhg nhau về cách thò cúng. Những ai "cùng một gốc
người" thì có thể sống chết ở nhà nhau.

Họ tộc đôì với người Mông rõ ràng mang tính chất xã
hội - văn hóa bền vững. Chính ý thức họ mạc kiểu này
khiến việc quản lý dân cư về mặt hành chính trở nên khó

khăn và phức tạp khi các quan hệ dòng họ vượt ra ngoài
biên giới quốc gia. Quan hệ tông tộc bền chặt và khép kín
như vậy luôn có xu hướng đề cao và tuyệt đối hóa nếp ứng
xử truyền thống.

Đối với các dân tộc khác, cơ chế vận hành cổ truyền
mang tính chất tộc người cũng có xu hướng tương tự. Xu