Page 122 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

U ă n £ ó a ứ í ì ỹ x ử X ) i ê i O C a m l ì ì ệ n n a t ^

lên nhau, lồng ghép nhau, nhưng không phưđng hại lẫn
nhau. Lẽ sống tự tôn quốc gia - dân tộc thể hiện cho tình

nghĩa "con Lạc cháu Hồng", "máu đỏ da vàng". Tổ quốc,
dân tộc đối với người Việt Nam vẫn là cộng đồng lớn nhất,
thiêng liêng nhất, mặc dù trong họ đã có hình dung về bán
đảo Đông Dương, khu vực Đông Nam Á... Chất keo gắn bó,

mối dây liên hệ trong và ngoài cộng đồng là tình nghĩa. Cái
tình, cái nghĩa là hai giá trị khác nhau. Cái nghĩa nằm
trong hệ giá trị Nho giáo nhưng vào Việt Nam nó bị khúc

xạ hỏi cái tình cảm con người. Nhờ có cái tình mà nhiều
khi cái nghĩa đã mất nhưng vẫn còn "vương tơ lòng"; cũng
có khi cái tình đã mất song cái nghĩa vẫn còn. Tình nghĩa
vì thế là giá trị kép bảo đảm cho quan hệ người - người

không bao giò đứt đoạn.

Cùng với cái tình nghĩa, tính chất thế tục đã góp
phần làm cho phong hóa Việt Nam trở nên thuần hậu. Một
mặt, tính thế tục biểu hiện ở chỗ không hàn lâm kinh viện.
Nếp sổng tiểu nông hồn nhiên, dân dã, thiên về lời ăn
tiếng nói, hò vè đối đáp, ứng xử khôn ngoan, chứ không
thiên về triết lý cao siêu, nghiền ngẫm tư tưởng, luận lý

uyên bác. Từ đời Lê Thánh Tông trở đi, văn hóa bác học có
phát triển nhưng cũng chỉ giới hạn nơi kinh kỳ đô hội,
chính xác hơn là trong triều đình. Khái niệm tư duy hầu
như không tồn tại trong truyền thống tư tưởng Việt Nam.

123