Page 96 - Tuổi Trẻ Hoàng Văn Thụ

nghĩa to lớn quá. Phải, ai củng cứ chịu thế này mà không biết cựa quạy thì thằng Tây kìm hãm ta

cho đến chết thôi, chẳng còn gì nữa. Chạy mãi, chạy mãi sang tận nƣớc nào thì cũng thế, cũng
khổ và chẳng thấy đƣợc ở đâu còn có nƣớc ta đâu: cả xóm Lũng Nghìu hàng trăm con ngƣời

không biết nổi một chữ. Cả tỉnh Lạng Sơn hàng nghìn vạn con ngƣời, có mấy ngƣời biết chữ thì
cũng đếm đƣợc. Có ai biết chữ đâu. Ai dạy cho mà biết! Thò cổ đi đâu cũng không đƣợc. Thằng

Tây mà còn ở đây, giá có bao giờ về đƣợc Ma Mèo thì cũng chỉ đến đi phu rạc đời... Hết phu
đƣờng Văn Mịch, lại đƣờng Bình Độ, đƣờng Pò Mã, song lại quay xuống đƣờng mới Bản Dạc.

Ôi thôi, ngƣời Việt Nam còn sống mà chƣa đuổi đƣợc thằng Tây đi thì thằng Tây còn bày ra trò

làm đƣờng sá cho nó dễ đem khố xanh, khố đỏ đi giết ngƣời khắp nơi... Ta nhất quyết bảo nhau
làm cách mệnh, đánh đuổi thằng Tây, thằng quan đi. Anh Năm đã đƣợc trông thấy ngƣời bên

Trung Quốc đánh đuổi quân quan rồi, ta cũng sẽ làm đƣợc thế. Bắt đầu làm cách mệnh thì lập tổ

ba ngƣời một. Mỗi ngƣời đóng cho cách mệnh mỗi tháng một xu, đến hẹn đóng một xu thì đi gặp
nhau bàn chuyện, thế gọi là một xu của ngƣời cách mệnh... Ba ngƣời một tổ, sống chết có nhau...

chết cho cách mệnh thì không biết sợ...
Mã Hợp nói:

- Anh Năm bảo việc làm ngay trƣớc tiên là phải biết giữ bí mật. Ba chúng mình một tổ, chỉ
ba chúng mình biết với nhau thôi. Bằng lòng không?

- Cùng ngƣời nghèo phải thằng Tây đuổi bỏ đất Ma Mèo đi thì một bụng giống nhau từ lâu

rồi.
- Bây giờ chia từng việc mà làm. Tôi đi giao thông. Khén Chang hay chăn trâu xuống Nam

Quan thì lúc nào cũng xem đƣợc bọn quan quân ở đấy nhiều hay ít, công việc nó thế nào, đi tuần
đâu, gác đâu, có súng gì, để ở đâu. Khì Chang thì tiếp tế. Tôi hay đi bán củi thì phải biết mò

thám bọn quân quan Quốc dân đảng ở Nam Quan, bọn Tây ở Đồng Đăng. Biết rõ nó thì lúc đánh
càng dễ, lại phải học canh gác, lại thuộc giờ tàu chạy ở các ga Quán Hồ, ga Tam Lung để phòng

khi đi đón cách mệnh. Anh Năm dặn ba ngƣời thế. Bằng lòng không?

- Bằng lòng rồi.
Đến tận gà gáy vẫn chƣa cạn chuyện Long Châu. Bắt đầu từ đêm nay ở trong cái hốc núi hẻo

lánh tận cùng ấy, có ba ngƣời thanh niên dân tộc Nùng đã thấy đƣợc trên đời không phải chỉ có

mỗi một nỗi khổ cho tất cả những ngƣời nghèo, mà cuộc sống còn có cách mệnh và việc làm của
cách mệnh. Những ngƣời nghèo sẽ làm, nhƣ anh Năm mình đã nói rằng đã biết rồi thì làm mãi,