Page 181 - Sổ Tay Chuyên Ngành Cơ Khí
P. 181
36. ĐỘNG C ơ ĐIỆN XOAY CHIỂU
Từ trường làm cho động cơ điện hoạt động. Mọi động cơ điện đều có dãy
nam châm điện được cấp điện để tạo ra lực làm cho động cơ hoạt động.
Nam châm điện là các thiết bị đơn giản, thường chỉ gồm cuộn dáy quấn
xung quanh lõi sắt, Hình 36-1. Khi dòng điện đi qua dây này sẽ xuất hiện
từ trường. Một đầu lõi sắt là cực bắc, đầu kia là cực nam - có thể đảo các
cực này bằng cấch đảo chiều dòng điện trong cuộn dây.
Hiện có nhiều kiểu động cơ điện,
nhưng có thể minh họa nguyên lý cơ bản D C -
của tất cả các dộng cơ điện bằng cách I \
dùng nam châm vĩnh cửu và hai nam ^ \
X. X
châm điện. Hình 36-2 (A) minh họa dòng ZN s ir :
điện vào cuộn dây 1 và cuộn dây 2 theo
chiều sao cho cực bắc và cực nam xảy ra
kê bên nam châm vĩnh cửu. trong ví dụ Hình 36-1. Cuộn dây
đơn giản này, nam châm vĩnh cửu là phần và lõi sắt.
chuyển động của động cơ, quay xung
quanh một trục. Các định luật vật lý cho
H c u ỗ n I CUỘN I
biết các cực trái dấu hút nhau và cùng dấu --
sẽ đẩy nhau. Nam châm vĩnh cửu quay do 1 N
các cực ở mỗi đầu là trái dấu và đẩy nhau.
Khi nam châm vĩnh cửu quay được nửa
vòng, lực hút giữa các cực trái dấu giữ cho
nam châm quay. Trên Hình 36-2 (B), khi
nam châm quay trọn một vòng cho đến CUỐN 2 CUỘN 2 CUỘN 2
khi các cực trái dấu thẳng hàng (hút
nhau), dường như rotor sẽ phải dừng lại. Hình 36-2. Nguyên lý hoạt động
Dòng điện đảo chiều một cách đột ngột, của động cơ điện.
và các cực của nam châm điện cũng đảo
chiều. Khi đó, các cực lại cùng dấu và đẩy nhau. Rotor tiếp tục quay, Hình
36-2 (C). Một cách tóm tắt, nếu dòng điện trong cuộn dây đảo chiều mỗi
khi nam châm vĩnh cửu quay nửa vòng, thì nam châm (rotor) sẽ tiếp tục
quay. Ví dụ đơn giản này minh họa nguyên lý hoạt động của động cơ điện,
dù cấu tạo của dộng cơ thực tế có thể phức tạp hơn nhiều.
BỘNG ctf CÂM ỨNG M Ộ Ĩ PHA
Dòng điện AC đảo chiều nhiều lần trong một đơn vị thời gian (thường tính
theo giây). Biên độ dòng điện tăng đến cực đại theo một chiều, giảm đến
zero, và tăng đến cực đại theo chiều ngược lại; sự biến thiên này theo thời
gian được gọi là chu kỳ. Tần số dòng điện là số chu kỳ trong một đơn vị
thời gian, số chu kỳ/giây, tính theo đơn vị hertz, Hz. Điện cung cấp hiện
nay đều dùng tần số 50 Hz. ơ Mỹ tần số thông dụng là 60 Hz.
181
