Page 51 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

52 T ủ Ẵỏch I íiV ĩ^ain - tỉtìl ntrớí , t on nt>irời

Vương quốc Chiêm Thành bị teo lại với sức lực tàn tạ không
còn gượng dậy để chống lại bất kỳ cuộc chinh phạt nào của
Đại Việt. Đây cũng là tiền đề rất quan trọng cho các chúa
Nguyễn ở Đàng cũng mở 7 cuộc tiến công và đánh quỵ hẳn
Chiêm Thành vào năm 1693.
Trong nhiều thế kỷ chiến tranh như vậy không phải lúc
nào Đại Việt cũng thắng trận, giành thế chủ động, mà
ngược lại số lần quấy nhiễu và đánh ra Bắc của người Chiêm
còn nhiều hơn số lần Đại Việt Nam tiến. Nguyên nhân
Chămpa Bắc tiến và quấy nhiễu Đại Việt thì có nhiều,
nhưng có một lý do cơ bản nằm trong nội tại tính cách và
văn hóa của dân tộc Chàm. Đó là “thuật hàng hải của người
Chàm rất phát đạt, việc buôn bán bằng đường bể chắc được
mở mang. Vì ở trên con đường thương mại quốc tế, Lâm Âp
chắc cũng phát triển nghề cướp bể... Đồng thời chiến tranh
cũng là một nghề nghiệp của người C h à m . T u y nhiên,
Chămpa chỉ có 3 lần đánh ra Thăng Long dưới thời Chế
Bồng Nga với quy mô lớn và được coi là đáng kể nhất. Còn
lại chủ yếu là những hoạt động quấy nhiễu cướp bóc không
làm cho Đại Việt có những biến động lớn, hay có tính chất
thay đổi cục diện giữa hai quốc gia. Nhưng những lần chinh
phạt của Đại Việt vào Chămpa lại rất đáng kể, nó làm thay
đổi cục diện tương quan giữa hai nhà nước. Và thường
Chàmpa chịu những thất bại nặng nề về quân sự cũng như
con người và kinh tế xã hội.

Sau những lần chinh phạt như vậy, hàng vạn tù binh bị
bắt đem về Đại Việt. Trong đám người được coi là tù binh
đó không chỉ đơn thuần là những chiến binh chỉ có kỹ năng
chiến đấu và sức khỏe cơ bắp mà còn có rất nhiều trí thức,

( 1 )
ỉ.ịch sư chư độ phong kiưn I 'iệt Nam. lập I. sđd. ir. 128.