Page 167 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

168 T ù Íkíclì T icl ì^ain ~ À it mrớí', con nĩịiiờt '

hạ nhục sứ thần, cùng một thời điểm xảy ra vụ bị Giang Văn
Minh làm nhục, cách ứng xử của vua Minh với Chánh sứ
Nguyễn sao có thể khác! Cũng không thể khác khi sứ giả
Nguyễn Duy Hiểu hẳn cũng vì biết giữ quốc thể không kém
người đồng cấp, đồng nhiệm Giang Vàn Minh khi bị vua
Minh xúc phạm! Vì vậy, ông mới bị bức hại và nhận cái chết
thảm thương như lời văn trong đạo sắc phong của vua Lê
Thần Tông trích dẫn ở trên!
Chánh sứ Giang Văn Minh sở dĩ được truyền tụng là
nhờ giai thoại với vế đối nổi tiếng kể trên, tức đã có văn để
tải sử, dễ nhớ dễ thuộc. Nhưng tôi thiết nghĩ không thể vì
thiếu giai thoại để lại mà cái chết vì bảo vệ danh diện quốc
gia cùa Chánh sứ Nguyễn Duy Hiểu kém phần khí tiết!

Đó là sơ lược hành trạng của hai cha con vị danh thần
phụ tử đồng triều thời Hậu Lê: Nguyễn Duy Thì và Nguyễn
Duy Hiểu.

Khi đưỢc đọc thêm Ngô Đức Thọ blog, nhà nghiên cứu
Hán - Nôm Ngô Đức Thọ còn cho biết nhiều chi tiết đáng
quý khác của dòng họ Nguyễn Duy qua công trình nghiên
cứu Hoàng giáp Nguyễn Duy Hiểu (1602-1639), nhà ngoại
giao có công với nước: Cụ tổ 4 đời về trước của Nguyễn Duy
Hiểu là Nguyễn Duy Tường, khoa thi (1508) đời Uy Mục,
đã thi đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ, nhưng không nhận,
khoa Tân Mùi niên hiệu Hồng Thuận 3 (1511) đời Lê
Tương Dực, ông thi đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân
(Hoàng giáp), cũng từng đi sứ sang nhà Minh. Khi Mạc
Đàng Dung đoạt ngôi nhà Lê, ông cùng một số nhà khoa
bảng dấy binh chống lại. Thế cô, lực yếu, hương binh của
ông bị quân Mạc Đăng Dung đánh bại, ông tử trận. Vậy là
khi quốc biến, văn thần trở thành võ tướng!