Page 34 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

... trong lich sứ V iỉt ỉĩa m 35

Khi về đến đầu làng, nhân dân thấy ngựa xe của
đoàn sứ giả khiếp bỏ chạy. Viên quan được giao việc
đến quê gặp trạng, gặp ngay một lủ trẻ chăn trâu
nghịch đất đầu làng, thấy trong đó có một cậu bé mặt
mũi khôi ngô đang bày cho lũ bạn đắp một con voi
bằng đất mà bốn chân lẫn tai, vòi... có thể ngoe nguẩy
được. Sứ giả đồ chừng đó là Trạng Hiền, bèn buông
một câu thăm dò:
- Tự là chữ, cắt giằng đầu, chữ tử là con, con ai
con ấy?
Cậu bé nghe được, không ngước mặt lên, cũng
thủng thẳng buông một câu:
- Vu là chưng, bỏ ngang lưng, chữ đinh là đứa,
đứa nào đứa này!

Chủ ý của viên quan xuất một vế đối theo lối chiết
tự chữ Hán. Chữ tự có hai bộ phận, trên như cái giằng
xay, dưới là chữ tử. Để nguyên tự có nghĩa là chữ, bỏ
giằng trên còn lạd chữ tử nghĩa là con và gắn luôn với
vế đối nôm tiếp đó thành một câu hỏi nửa chữ nửa
nôm. Câu hỏi cũng có sắc thái của người trên hỏi kẻ
dưới. Trạng Hiền cũng đối lại bằng cách chiết tự kết
hợp với một phần nôm: chữ vu là chưng có hai nét
ngang và một nét móc, bỏ nét ngang ở dưới thành chữ
đinh, nghĩa là đứa, đi với đứa nào đứa này là một vế.

Hỏi xong, cậu bé ù té chạy vào làng. Nghe câu hỏi ý
xấc xược, nhưng chữ nghĩa ùng rất tàl tình, quan đoán
ngay đứa bé chẳng phải ai ngoài Trạng Hiền, liền
mừng rỡ. hết giận và theo chân tìm đến nhà Trạng.
Quan vào đến sân thì thấy Trạng đang đứng trong