Page 308 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

phải có chút sững sờ, “nhìn hai cháu thiệt lâu” rồi nói: “Khôn! Việc nhà nó thu được
gọn thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng bề nước non. Con nít
chúng bây kì đánh giặc này khôn hơn chú hồi trước”. Câu nói của chú Năm thể
hiện sự yên tâm của thế hệ trước đối với lớp người sau. Rõ ràng, họ đã trưởng
thành, có thể gánh vác được những việc lớn của đất nước.
Khác với chị Chiến đã có dáng dấp của một người lớn thực thụ dù đôi lúc còn
tranh giành với em, Việt còn giữ nguyên tính chất của một cậu bé. “Cậu Tư’ này
trong gia đình có điệu cười “lỏn lẻn” rất dễ thương. Cậu ta thường ngày vẫn hay
tranh phần hơn với chị, từ chuyện bắt ếch đến chuyện đòi đi bộ đội trước chị. Cậu
còn vô tâm vô tính, phó mặc chuyện nhà cho chị ‘Tôi nói chị tính sao cứ tính mà”.
Trong khi chị bàn những việc phải làm ngày mai, Việt vẫn đùa nghịch “chụp một
con đom đóm úp trong lòng tay” và thú vị quan sát điệu bộ, cử chỉ, cách nói năng
“in hệt má” của chị. Vào bộ đội rồi, cậu ta “giấu chị như giấu của riêng vậy” vì sợ
mất chị trước những lời gạ gẫm đùa tếu của anh em. Trong hành trang người lính
của mình, ngoài cái võng, bộ quân phục, Việt còn hnang theo cái ná thun (súng
cao su) - một vật bất li thân từng gắn bó từ ngày cậu“ để đẩu trần, mình mẩy tèm
lem sình đất từ chỗ móc mương lỗíì, lội tắt írồng vườn, đi tìm chim”. Tuy còn rất trẻ
con như thế, Việt đã chiến đấu rất dũng cảÍTl không thua kém ai. Việt đã dùng thủ
pháp tiêu diệt được một chiếc xe bọc thép của địch, ốị thương, Việt quyết bò đi tìm
đồng đội. Nghe tiếng xe, pháọ pủa giặc, Việt nằm chờ với tâm niệm; ‘Tao sẽ chờ
mày! Trên trời có mày, dưới đẩt ò6 rnày, cả khu rừng này chỉ còn có mình tao. Mày
có bắn tao thì tao cũng bắn được mày. Nghe súng nổ, các anh tao sẽ chạy tới đâm
mày! Mày chỉ giỏi giết gia đình tao, còn đối với tao thì mày là thằng chạy”. Có bao
nhiêu là quyết tâm, bao nhiêu là niềm trìu mến với đồng đội, bao nhiêu là sự coi
thường, khinh bỉ kẻ thù thể hiện qua lời độc thoại ấy. Quả thực, Việt đã là một
người lính chữhg chạc trong khi còn mang đầy đủ nét thơ ngây, trong sáng, đáng
yêu của một cậu bé vừa đến tuổi thành niên.
Nhìn chung, trong khi xây dựng nhận vật, Nguyễn Thi rất quan tâm đến việc
cá thể hoá. Nhân vật nào cũng có những nét riêng, độc đáo hiện lên mồn một
trước mắt độc giả. Chú Năm nói khác má Việt và Việt nói khác chị Chiến. Lời nói
của ai thể hiện rõ tính cách người đó. Nhưng mặt khác, nhà vàn cũng có ý thức
nhấn mạnh điểm giống nhau giữa họ. Chẳng thế mà ông nhiều lần qua lời chú
Năm, qua lời Việt so sánh Chiến vâi người má của cô, và để người má ấy nói về
Việt: “Đó, lại giống cái thằng cha nó rồi!”. Nói lên điểm giống nhau ỏ đây tức là nói
đến nét bền vững trong truyền thống một gia đình giàu tinh thần cách mạng, có
lòng căm thù giặc sâu sắc, sống rất mực tình nghĩa thuỷ chung. Đây chính là điểm
nút sẽ giúp ta lí giải được sức mạnh tinh thần nào đã giúp các nhân vật vượt qua
được những thử thách lớn lao, gay gắt đến như vậy. Mở rộng ra, đấy cũng là điểm
nút khiến cho mọi chi tiết, sự việc được mô tả trong tác phẩm quy tụ lại, thống nhất

307