Page 306 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

chiến tranh của ông, có tác phẩm đã hoàn chỉnh, có tác phẩm mới ở dạng phác
thảo nhưng tất thảy đều ngồn ngộn chất sống và giàu tính thẩm mĩ chứng tỏ tác
giả của nó là một tài năng văn học lớn.
Từng sống ở Nam Bộ trước Cách mạng và sau này lại tham gia chiến đấu trên
chiến trường ấy, Nguyễn Thi rất hiểu con người và cảnh vật nơi này. Có thể nói ông
là nhà văn của người nông dân đồng bằng sông cửu Long trong cuộc chiến tranh
chống Mĩ ác liệt, ông đã trút tâm huyết xây dựng họ thành những nhân vật văn học
đáng nhớ đầy cá tính, có lòng yêu nước và lòng căm thù giặc sâu sắc, sống bộc
trực, hồn nhiên, giàu tình nghĩa.
Những đứa con trong gia đỉnh là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất
của Nguyễn Thi rút từ tập Truyện và kí xuất bản nàm 1978. Truyện kể về những
đứa con trong một gia đĩnh nông dân một lòng một dạ đi theo cách mạng và có
những mối thù riêng đối với quân giặc. Chiến và Việt - hai chị em đồng thời là hai
nhân vật chính của tác phẩm không còn cha mẹ. Cha bị địch giết hồi chín năm
(kháng chiến chống Pháp) còn mẹ thì chết vì trúng đạn đại bác Mĩ. Họ lớn lên
trong sự dìu dắt, đùm bọc của ông Nàm (người chú ruột) và sau này là của đoàn
thể, đồng đội (một gia đĩnh mới thân thiết của họ). Tuy nói chuyện một gia đình
nhưng tác phẩm của Nguyễn Thi có khả năng ôm trùm hiện thực rộng lớn. số
phận của mấy chị em ở đây cũng như cảnh ngộ gia đĩnh họ không phải chỉ có ý
nghĩa cá biệt. Có biết bao người, bao gia đình cũng phải gánh chịu những mất mát
và đã vượt lên như thế trong cuộc chiến ừanh khốc liệt này. Hình tượng cuốn sổ
gia đĩnh được nhắc tới mấy lần trong truyện có ý nghĩa nghệ thuật rất quan trọng.
Nó hé lộ cho ta thấy ý đồ nghệ thuật của nhà văn muốn qua câu chuyện một gia
đình mà đề cập nhũrng vấn đề khái quát hơn. Lời của chú Năm trong truyện đã nói
lên điều đó: “Chú thường ví chuyên gia đinh ta nó cũng dài như sống, để rồi chú sẽ
chia cho mỗi người một khúc mà ghi vào đó. Chú kể chuyện con sông nào ỏ nước
ta cũng đẹp, cũng lắm nước bạc, nhiều phù sa, vườn ruộng mát mẻ cũng sinh ra từ
đó, lòng tốt của con người cũng sinh ra từ đó. Trăm sông đổ về một biển, con sông
của gia đình ta cũng chảy về biển, mà biển thì rộng lắm, chị em Việt lớn lên rồi sẽ
biết, rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta” . Thông thường, sự khái quát
nghệ thuật của Nguyễn Thi là như vậy. Nó luôn tự nhiên như đời sống do bắt mạch
thực sự được vào cuộc sống.

Trên một ý nghĩa khác, hình tượng cuốn sổ ngầm chứa chức năng lí giải chiểu
sâu hành động hiện tại của các nhân vật. Cuốn sổ ghi chép đủ những sự việc
đáng nhớ xảy ra với gia đình lớn của chị em Chiến - Việt, từ chuyện người nào bị
giặc giết vào ngày nào đến chuyện ai bị chúng nhục mạ ra sao. Đặc biệt, cuốn sổ
kể khá tỉ mỉ từng chiến công đánh giặc của các thành viên gia đình, trong đó có
chiến công của Chiến và Việt theo du kích bắn tàu Mĩ trên sông Định Thuỷ. Cuốn
sổ - ấy là lịch sử một gia đình, nó cho thấy truyền thống và sự tiếp nối. Nó là một

305