Page 23 - Lý Thường Kiệt

Thực ra sách TB khó dùng, vì to mà chép theo thứ tự thời gian. Đời
Tống, đã có Dương Trọng Lương có ý sao lại, nhưng xếp thành mục; được
hơn 400 mục. Sách ấy gọi là Tục tư trị thông giám trường biên bản mạt (viết tắt
BM). Sách này rất tiện cho việc kê cứu. Riêng về việc Tống Lý bang giao,
sách BM có ba mục: Giao Chi nội phụ (quyển 12) chép chuyện Đinh, Lê về
trước; Quảng Nguyên man bạn (quyển 50) chép chuyện Nùng Trí Cao, và TMo
Giao Chỉ (quyển 87) chép chuyện Lý Thường Kiệt đánh Tống và Quách Quỳ
đánh Lý.
Tuy sách BM dùng tiện, nhưng tôi xét thấy rằng Dương Trọng Lương
lúc sao lại, đã bỏ nhiều chuyện, cho là không quan hệ. Tôi đã dò lại bản TB
và chỉ dùng BM để kiểm soát mà thôi. Cũng may rằng bản TB còn gần đủ và
nhất là sử các năm 1070-1093 còn nguyên vẹn, cho nên ta biết khá đủ rõ
đoạn sử chiến tranh này.

Người xuất bản sách TB cũng đã khắc cả bản BM. ông lại còn có ý hay,
tìm cách lập lại đoạn mất trong TB, bằng tài liệu lấy lại trong BM; vì BM
soạn khi TB còn toàn bích. Kết quả thành sách Tục tư trị thông giám trường
biên thập bổ. Đối với việc Lý Thường Kiệt, sách ấy không cho biết thêm một
điều gì. Thế mà đọc phần TB còn lại, ta nhận rằng trong khoảng đã mất,
chắc có chép một ít việc. Đó là thêm chứng cớ rằng Dương Trọng Lương đã
bỏ bớt nhiều trong khi soạn BM.
Giá trị của các tài liệu kê trên không đều nhau, và cũng không tuyệt đối
là hay. Trong khi dùng, tôi đã gắng so sánh cân nhắc.

IV. TÊN ĐẤT

Các tên đất chép trong sách Lý Thường Kiệt, phần lớn tên có đời Lý. Tôi
đã gắng công tìm tên mới để nhận ở địa đồ. Sự ấy rất khó. Tuy đã có nhiều
sách cũ làm việc ấy, như sách CM, Đại Việt cổ kim duyên cách địa chí khảo, Đại
Nam nhất thống chí, và rất nhiều sách Tàu. Nhưng sự phỏng đoán trong các
sách ấy có nhiều chỗ chắc sai hay thiếu. Khi nào tên cũ nay còn, và phần đất
theo địa thế hợp lý thì tôi nhận. Ngoài ra, lý luận phải lấy điều kiện nhân sự

25