Page 8 - Hai Bà Trưng

đâu, thì cũng phải có cái lõi lịch sử. Có lẽ nếu tìm
được đầy đủ và chính xác về những cái lõi này thì mới
có đưỢc tài liệu phong phú và đáng tin cậy về hiện
tượng lịch sử Hai Bà Trưng".

Thêm vào đó, cũng đến hàng mấy trám năm nay, đề
tài bà Trưng đã đưỢc các nhà văn, các nghệ sĩ sử dụng.
Có truyện lịch sử, có tiểu thuyết, có tuồng v.v... Tất
nhiên, ở địa hạt này thì khiếu tưởng tưdng của nhà văn
được tự do phát huy, nhiều nhân vật đã đưỢc sáng tạo,
có thể không đúng với sự thực lịch sử, nhưng lại đúng
với sự thực bản chất, và chính vì thế, mà làm cho chúng
ta hiểu rõ về bà Trưng hơn. Đặc biệt là thơ ca, các cuộc
thi đốì vịnh Hai Bà Trưng rất nhiều, nhiều bài có thể
xem là tuyệt bút. Còn phải chú ý đến cả những câu đối
ghi, khắc ở các đền thờ Hai Bà, thờ những nữ tướng. Ai
muôh cho là hư cấu, là tưởng tượng thì tuỳ, nhưng rõ
ràng là các câu đối đều có dụng ý khẳng định thành tích
cụ thể của những con người đưỢc thờ phụng. Phải chăng
đây cũng là những tài liệu văn bản giúp cho người
nghiên cứu đi tìm vang bóng của hiện tượng lịch sử này?

Từ cách nhìn nhận như thế, ta có thể thấy rằng
vấn đề Hai Bà Trưng không chỉ là một vấn đề lịch sử
mà còn là một vấn đề ván hoá. Có bà Trưng trong lịch
sử và trong văn hoá Việt Nam. Bà Trưng đã làm rực rỡ
cho lịch sử Việt Nam và cho cả văn hoá Việt Nam nữa.
ở những trang tiếp theo đây, ta sẽ đến với sự kiện
Hai Bà Trưng theo cách nhìn toàn diện như thế. Có
một điều rất đáng trân trọng là ngay từ đầu thế kỷ 20,