Page 131 - Đinh Tiên Hoàng

về sau này, đến thời chiến tranh chống Mỹ cứu nước,
đưa "bốn ngàn năm vào trận đánh" vì mục tiêu "thống
nhất nước nhà" thì sự phê phán "loạn 12 sứ quân" còn gay
gắt hơn: "... các thế lực phong kiến nổi dậy, mỗi người
hùng cứ một phương và tranh giành nhau quyết liệt... thôn
tính lẫn nhau. Loạn 12 sứ quân đã gây ra biết bao tổn thất,
đau khổ cho nhân dân và đi ngược lại nguyện vọng hoà
bình, thống nhất của dân tộc". ("Lịch sử Việt Nam" của Uỷ
ban ÍCHXH, 1971).

Và với những cách đánh giá như vậy thì Kiều Thuận
cũng như nhiều vị "sứ quân" khác, trừ "sứ quân Đinh Bộ
Lĩnh" tất phải bị lên án như những kẻ đi ngược lại lợi ích
của dân tộc? Vậy thì tại sao dân lại thờ? Dân có thể
không phải là một ai cụ thể. Dân là những giá trị truyền
đời qua mọi khúc xạ, lăng kính của mỗi thời để trao
truyền cho đến nay.
Các nhà nghiên cứu còn phát hiện ra một điều rằng
chính sử của nhà nước, hay những tác phẩm của các sử gia
của nhà nước (đời nào cũng vậy) thì đều viết loạn 12 sứ
quân như một biến cố nghiêm trọng của lịch sử và việc sứ
quân Đinh Bộ Lĩnh dẹp yên các sứ quân khác như biểu thị
chiến thắng của dân tộc trên con đường xây dựng một nhà
nước tự chủ. Thế nhưng, hầu như trong tất cả các nguồn
sử liệu trong dân gian thì không thấy nói đến việc các sứ
quân thôn tính, sát phạt lẫn nhau. Hầu hết chỉ chép việc
Vạn Thắng Vương Đinh Bộ Lĩnh sau khi lên ngôi Hoàng
đế (968) đã tự mình hay sai các tướng tâm phúc như Đinh
Điền, Nguyễn Bặc, Lê Hoàn đi thu phục hoặc đánh dẹp các
sứ quân khác. Phải chăng bao giờ giữa chính sử vói (dân)
dã sử cũng có độ chênh như vậy?

132