Page 321 - Di Tích Lịch Sử

núi Chúa, tạo thành thế hậu chẩm Bắc Sơn, tiền án Nam Sơn. Bên trái có núi Phú Lâm
và núi Hổ; bên phải có núi Hướng và núi Hàm Rồng tạo thành hai cánh tay ngai với
thế long chầu hổ phục; phía chính diện của Vĩnh Lăng, cách trên l.OOOm là dòng sông
Chu uốn cong hình vành khuyên, ôm lấy mặt tiền Vĩnh Lăng, chiểu dòng chảy từ phải
sang trái tạo thành thế tụ tuỷ. Theo cách nhìn tinh tế của nhiều người am hiểu thuyết
phong thuỷ xưa và nay thì Vĩnh Lăng được chọn đặt ở một thế đất đẹp, có vượng khí
tốt tươi, núi sông kì tú, là điểm huyệt quan trọng và thần diệu nhất trong khu sơn lăng
Lam Sơn.
Bố cục và phong cách mai táng của Vĩnh Lăng đơn giản nhưng tôn nghiêm, tự
nhiên mà trang nhã. Lăng đắp đất hình lập phương, xung quanh trước kia xây chèn
bằng loại gạch thường, bị sụt lở do sự xầm thực phá huỷ của thảo mộc, nay xây thêm
bằng đá đục ở bên ngoài, có cạnh 4,4m cao Im.
Trước lăng có hai hàng tượng người và tượng các con giống tạc bằng đá, dựng ở đây
để trấn trạch, nghĩa là làm cho khu lăng luôn luôn được yên lành, không bị tà ma quấy
nhiễu và cũng là để tôn lên quang cảnh tôn nghiêm kính cẩn của lăng tẩm vua chúa.
Đứng đẩu hai hàng tượng, ở vị trí gần lăng là hai pho tượng quan hầu, bên trái là
quan vãn, bên phải là quan võ. Đầy là cách sắp đặt theo phép bố trí quan chức thời vua
Lê Thái Tổ, đặt hai chức quan đại thần đứng hàng đầu triều gồm quan thị trung bộc
xạ trông coi việc then chốt về chính trị và quan thái uý nắm giữ quyền tối cao trong
quân đội.
Kế tiếp hàng tượng quan hầu là tượng bốn đôi con giống đối nhau theo thứ tự
hai sư tử, hai ngựa, hai tê giác, hai hổ. Trước lăng 70cm có một hương án bằng đá để
đặt bát hương và lễ vật. Giữa hai hàng tượng chầu vào là một lối đi rộng 20,35m gọi là
thấn đạo.
Đặc trưng nghệ thuật ở các tượng người và con giống ở đây khác biệt so với những
tượng trong các lăng khác ở Lam Sơn và nhiều nơi khác. Niên đại của các tượng này đã
được xác minh là chế tác từ năm mai táng Vua Lê Thái Tổ (1433). Tượng có thân hình
nhỏ bé, phong cách dân gian, ngựa không thắng yên, tê giác không bành, hổ ngổi hiển
từ, sư tử cách điệu như hình lợn rừng. Nhìn toàn cảnh lăng Lê Thái Tổ thật là giản dị,
gần gũi mà tôn nghiêm, trang trọng.
Một di tích còn lại khá nguyên vẹn ở Lam Kinh, đó là bia Vĩnh Lăng, cách Vĩnh
Lăng khoảng 300m vê' phía nam. Nền dựng bia xây trên đỉnh một gò đất rộng, cao
thoai thoải, mặt tiền của bia nhìn vể hướng nam, cùng hướng với lăng. Bia làm bằng
đá trầm tích biển nguyên khối cao 2,79m, rộng l,94m, dày 0,27m, đặt trên lưng một
con rùa cỡ lớn cũng làm bằng đá trầm tích biển nguyên khối, có chiểu dài 3,46m; rộng
l,94m; cao 0,9m. Trên thân rùa còn lưu lại nhiểu dấu vết rõ nét vỏ áo các loài nhuyễn
thể sống trong nước biển như trai, sò, ốc...
Hoa văn trang trí trên bia và niên đại được xác định cụ thể vào năm Thuận Thiên
thứ sáu tức là năm Quý Sửu (1433). Đây là một cứ liệu quý giá để nghiên cứu vể nghệ
thuật trang trí Việt Nam thời Lê Sơ. Trán bia trang trí một hình vuông, trong hình
vuông trang trí một hình tròn biểu trưng cho trời đất. Giữa hình vuông và hình tròn

Một số ^i tictl lịctl sử - VẲM VioÁ Việt 'Navm
c 326 >