Page 216 - Di Tích Lịch Sử

khoa. Nơi đây thờ Đức thánh Khổng Tử, tôn vinh các bậc Nho học tiêu biểu cho
truyền thống hiếu học của người xứ Đông từ mấy trăm năm và phối thờ thêm 8 vị Đại
khoa tiêu biểu cho các lĩnh vực và thời đại (trong đó có 7 vị là người Hải Dương): Nhà
giáo Chu Văn An, Lưỡng quốc Trạng Nguyên Mạc Đĩnh Chi (thời Trần, thế kỉ XIII -
XIV) , Danh nhân văn hoá thế giới, Anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi (thời Lê Sơ, thế kỉ
XV) , Trình Quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm (thời Mạc, thế kỉ XVI), Đại danh y, Thiển
sư Tuệ Tĩnh, Nhập nội hành khiển Phạm Sư Mạnh (thời Trần, thế kỉ XIII - XIV), Thẩn
toán Vũ Hữu (thời Lê Sơ, thế kỉ XV) và Nghi Ái quan, Tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ (thời
Mạc, thế kỉ XVI). Văn miếu Mao Điển thờ hơn 600 tiến sĩ chính là nơi hội tụ tinh hoa
văn hoá giáo dục của một vùng đất học nằm ở phía đông kinh thành Thăng Long. Với
ý nghĩa đó, Văn miếu Mao Điển đã được Nhà nước công nhận là Di tích Lịch sử - Văn
hoá cấp Quốc gia năm 1992 theo Quyết định số 97/QĐ-VH.
Từ giữa thế kỉ thứ XV, với chủ trương mở mang việc học hành và đào tạo nho sĩ,
quan lại, nhà Lê đã cho xây dựng một loạt những trường học (trường quốc lập), trong
đó có Văn miếu Mao Điền thuộc tổng Mao Điền, phủ Bình Giang, trấn Hải Dương
(nay thuộc thôn Mao Điền, xã Cẩm Điền, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương). Đầu
thế kỉ XVI, do Thăng Long bất ổn vê' chính trị nên nhà Mạc đã tổ chức 4 khoa thi
Hội tại trường thi Mao Điển. Trong đó, tại khoa thi Ất Mùi năm Đại Chính thứ sáu
(1535), trấn Hải Dương có Nguyễn Bỉnh Khiêm, người nổi tiếng Thủ khoa cả ba kì
thi: Hương, Hội, Đình, được triều đình phong tặng Trạng nguyên. Đến thời Tầy Sơn
(1788 - 1802), để thuận tiện cho việc quản lí của trấn, Văn miếu được di chuyển từ xã
Vĩnh Lại, huyện Đường An yể xã Mao Điển, huyện Cẩm Giàng, hỢp nhất với trường
thi Hương (nay là Vàn miếu Mao Điển và cánh đổng Tràng) trở thành công trình rộng
tới 10 mẫu (3,6ha).
Văn miếu và trường thi trấn Hải Dương có một lịch sử vẻ vang - nơi đã đào tạo
hàng ngàn cử nhân, tiến sĩ nho học hàng đầu cả nước. Nếu chỉ tính số người đỗ đại
khoa trong 185 kì thi (1075 - 1919), cả nước có 2.898 tiến sĩ thì trấn Hải Dương có 637
vị, trong số 46 Trạng nguyên thì Hải Dương có 12 người. Đặc biệt, Hải Dương còn có
“làng tiến sĩ xứ Đông” thuộc thôn Mộ Trạch, xã Tân Hổng, huyện Bình Giang. Tại đây
có 39 vị tiến sĩ nho học qua các thời kì lịch sử. Sau khi đỗ đạt, hẩu hết các vị đại khoa
đểu mang hết tài năng của mình để xây dựng đất nước. Do đó, Văn miếu Mao Điển
ngay từ xa xưa đã trở thành một niềm tự hào của nhân dần trong vùng.
Vê' mặt kiến trúc, ngay từ khi mới xây dựng, Văn miếu Mao Điển đã là một công
trình văn hoá bê' thế, uy nghi. Văn miếu được xây dựng theo hướng nam gổm các hạng
mục: bái đường, hậu cung mỗi tòa 7 gian, xây theo kiểu chữ Nhị, đông vu, tây vu, gác
Khuê văn, gác Chuông, gác Khánh, đài Nghiên, tháp Bút, Nghi môn, Thiên Quang
tỉnh và Khải thánh thờ thân phụ và thân mẫu Khổng Tử.
Từ Quốc lộ 5, du khách có thể nhìn thấy cổng tam quan đổ sộ (một cổng chính
và hai cổng phụ) và cây gạo cổ thụ hàng trăm năm tuổi in bóng dưới hồ nước xanh
mát tôn vẻ trang nghiêm, tĩnh mịch cho Văn miếu. Tương truyền, cây gạo cổ thụ này
được trồng từ nám Cảnh Thịnh thứ chín (1801) - thời điểm tái thiết Văn miếu trấn

Một số M tícVi lịcli svr - VẲM lioẮ vtệt MAtM
C 2 1 9 >