Page 120 - Chăm Sóc Sức Khoẻ Bằng Y Học Cổ Truyền

thu được hiệu quả cần phải gia thêm các thuốc
dưỡng huyết và hòa huyết.
Mạch huyền: Can chủ mạch, có mạch bình
thường, mạch bệnh và mạch chế. Không phải cứ
thấy mạch huyền là can bị bệnh, khi can bệnh
cũng phân ra nặng và nhẹ. Hình tượng của mạch
huyền chủ yếu là động và có lực. Đặc biệt là khi
bắt mạch huyền chủ yếu là động và có lực. Đặc biệt
là khi bắt mạch mới sờ đến đã thấy mạch đập
mạnh, khi ấn xuống có cảm giác như ấn trên sợi
dây đàn, không có cảm giác nhu hòa, có khi thấy
mạch khẩn kèm theo. Khi bị bệnh can nặng có thể
thấy hai mạch huyền, khẩn đồng thời xuất hiện
đặc điểm là cả ba bộ thôn, quan, xích đều mạch.
Giả sử cũng thấy hiện tượng đó nhưng khi ấn
mạnh (trọng án) thấy vô lực đó là mạch cách, hoặc
trầm mà không phì thì gọi là mạch lao.
Khi dựa vào mạch huyền để chẩn đoán bệnh
can, cần phải chú ý đến kiêm mạch, như huyền tê
là can huyết hư, huyền trí là can hàn, huyền sắc là
can nhiệt, huyền tế sác là can hư nội nhiệt, huyền
đại sác là can hỏa vượng. Cũng cần chú ý đến bộ vị
của mạch, tả quan thuộc can nên khi can bệnh đã
sờ thấy tả quan mạch huyền, tả thôn huyền hoạt
đới sác là do can hỏa dẫn đến tam hỏa, biểu hiện ở
người bệnh có hồi hộp, mất ngủ. Riêng mạch hữu
quan huyền là do mộc khắc thổ biểu hiện bệnh can
gầy nên thì mạch hai bên đều huyền, bên phải

121