Page 63 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

64 Tủ sách 'Việt Nam - đất nước, con ngưứ'

Trần Thủ Độ sinh năm Giáp Dần (1194) ở làng Lưu Xá,
huyện Ngự Thiên, lộ Long Hưng, nay là xã Canh Tân, huyện
Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Tổ tiên ông vốn nối đời làm nghề đánh
cá, từ Yên Sinh (Đông Triều, Quảng Ninh) về vùng sông nước
Hiển Khánh, Tức Mặc ven bờ sông Hồng (thuộc tỉnh Nam Định
ngày nay), rồi sang ở vùng Bát Xá - Tam Nông (tám làng Xá, ba
làng Nông) cạnh dòng sông Luộc. Đến đời thân phụ của Trần Thủ
Độ và nguyên tổ Trần Lý của nhà Trần thì họ Trần trở nên giàu
có, người ở quanh vùng quy phụ, “...nhân có nhiều người cũng
nổi lên làm giặc”. Nhất là từ khi Trần Lý có người con gái là Trần
Thị Dung lấy Hoàng Thái tử Sảm (sau là vua Lý Huệ Tông) thì
thanh thế càng lớn. Trần Thủ Độ cùng vói những người con ưu tú
khác của họ Trần sớm tham gia lập các đội hưoTig binh đi đánh
dẹp các thế lực cát cứ khác, lúc đầu nhằm khôi phục cơ nghiệp
cho nhà Lý. Năm 1224, ông được nhà Lý phong làm Điện tiền Chỉ
huy sứ, quản lý các đạo quân bảo vệ kinh thành. “Thủ Độ tuy
không có học vấn, nhung tài lược hơn người, làm quan triều Lý
được mọi người suy tôn”.

Ông mất tháng Giêng năm Giáp Tý (12Ó4), thọ 71 tuổi. Lê
Quý Đôn chép trong Kiến văn tiểu lục: “Trần Thủ Độ sau khi
chết, chôn ở địa phận xã Phù Ngự, huyện Ngự Thiên, nơi để
mả có hồ đá, dơi đá, chim đá và bình phong bằng đá, chỗ đất
ấy rộng đến hai mẫu, cây cối um tùm. về tư điền, trước vẫn
liệt vào hạng thượng đẳng, các quan phủ, huyện, huấn, giáo
đến kính tế”.
Trần Thủ Độ là người có bản lĩnh và cá tính khác thường.
Ông xử lý việc gì cũng thẳng thắn, thường quyết đoán theo ý
chí của mình, ít chịu để cho tình cảm sal khiến. Cuộc đời và sự
nghiệp của Trần Thủ Độ gắn liền với nghiệp đế của họ Trần.
Nhưng hiệu quả lịch sử những việc ông làm đã đưa nước nhà
qua khỏi cuộc suy vong cuối triều Lý và khởi dựng nên thời