Page 211 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

212 Ti/ sách 'Việi Nam - đất nước, con nguài'..

trước nha môn của hai huyện Thọ Xương và Vĩnh Thuận. Văn
bia nêu các bằng CÚ-: “Ví như năm Tự Đức thứ 32 (1779), người
phố Hàng Bạc là Lã Khắc Tế nhà nghèo, con mồ côi 6 tuổi ốm
chết, thuê bốn người khênh quan tài, mà bọn phu điếm sở tại
bắt thuê 8 người, đòi tiền 24 quan chúng mới nhận làm (...).
Lại như bọn ở trại Dưỡng Tế, nhân các buổi cưới xin tang tế, tụ
tập nhau lại, nhũng nhiễu các phố và thường ngày ra các
thuyền bè ngoài bến sông cùng các hàng vặt ở chợ, lộng hành
ăn cắp cưóp giật; tệ hơn nữa, đến cuối năm vào nhà người ta
đòi dăm ba quan, không đưa thì sinh sự vu vạ”, ồng vạch mặt
chỉ tên: “Cứ theo mọi lẽ trong lời bẩm thì bọn lý dịch trong đó
ngày thường không khỏi thông đồng, dung túng bọn phu điếm
và không nghiêm cấm bọn dưỡng tế, để đến nỗi sinh tệ đã
thành quen, thật là đáng ghét”. Từ nay “việc tống táng thì để
tang chủ tùy nghi mà làm, nếu có người ngoài đến giúp thì lại
càng tiện; hoặc thuê phu thì không nhất thiết phải thuê người
sở tại. Còn thói sách nhiễu của bọn dưỡng tế thì nhất thiết
phải cấm để uốn nắn lại phong tục. Nếu sau khi đã nghiêm
sức rồi mà chỗ nào hãy còn tình tệ như cũ, phát giác được thì
từ bọn can phạm đến tổng lý bị trừng trị nặng, huyện nha sở
tại cũng khó mà chối được lỗi của mình.

Tuẫn tiết vói thành Hà Nội
Sáng 25-4-1882, Rivie gửi tối hậu thư cho Hoàng Diệu, đòi
ông phải giao thành cho chúng. Đến 10 giờ, quân Pháp bắt đầu
nổ súng. Lúc đó, Hoàng Diệu mặc dầu đang ốm vẫn cùng tuần
phủ Hoàng Hữu Xúng dẫn đầu tướng sĩ xông lên mặt thành
đánh giặc. Ông cho đóng chặt cửa Đông và cửa Bắc để dồn
quân vào giữ cửa Nam và cửa Tây. Đến khi quân Pháp xông
lên mặt thành thì một cuộc ác chiến nổ ra. Một viên hiệp quản
bắn chết một sĩ quan Pháp được Hoàng Diệu thưởng tại trận
30 lạng bạc khiến cho quân sĩ càng nức lòng. Trận chiến tiếp