Page 20 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

(Science in Traditional China) (1) đã chứng minh
quá nửa các thành tựu khoa học ta biết được hiện
nay đều bắt nguồn từ Trung Quốc, nhưng rồi các
thành tựu ấy được khúc xạ qua văn hóa phương
Tây tạo thành văn minh phương Tây ngày nay, trong
khi Trung Quốc lại lạc hậu.
Có hai cách thực hiện sự khúc xạ. Một là cách
tự phát; thí dụ: cây lúa. Theo các nhà khảo sát
nguồn gốc cây trồng lúa sinh ra ở vành đai tử chân
Himalaya qua tây bắc Việt Nam rồi lên đến tây
nam Trung Quốc. Nhưng trong quá trình gieo trồng,
do ảnh hưởng của môi trường, khí hậu và cách gieo
trồng, ta có vô số giống lúa khác nhau. Cách này
mất rất nhiều thời gian vá trải qua nhiều vấp váp.
Chờ đợi ở sự khúc xạ tự phát là vô trách nhiệm,
thờ ơ trước những vấp váp, và cả những đau khổ
của nhân dân.
Nhà văn hóa học không đợi chờ ở cách khúc xạ
tự phát mà bắt tay vào con đường thứ hai: khúc xạ
tự giác. Anh ta nghiên cứu tâm thức dân tộc và yêu
cầu hiện tại của thế giới để chuyển các thành tựu
về tư tưởng, khoa học kĩ thuật vào Việt Nam sao
cho ít gây xáo trộn nhất và đổi mới được đất nước
vì hạnh phúc của con người lao động. Con đường
này rất khó khăn, dễ bị hiểu lầm và dễ mắc sai
lầm, nhất là khi cái tâm của người nghiên cứu không
phải thực sự lo cho dân, cho nước, mà lo mưu lợi
cho bản thân, thì lúc đó như một nhà văn Pháp
nói: "Khoa học không có lương tâm chỉ là sự phá
sản của tâm hồn".

22