Page 18 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

của cá nhân hay tộc người, khác các kiểu lựa chọn
của các cá nhân hay các tộc người khấc.
Trong định nghĩa này, không nói đến lịch sử,
mà chỉ xét mặt bên ngoài của cái hiện tượng độc
đáo mang tên văn hóa mà thôi. Chỉ cần nhìn ta
cũng thấy các cá nhân cũng như các tộc người có
vô số kiểu lựa chọn khác nhau trong ăn mặc, nhà
ở, gia đình, lối sống, tổ chức xã hội, khoa học kĩ
thuật. Và người ta dễ dàng chuyển từ cách lựa chọn
này sang cách lựa chọn khác, đồng thời không có
một cá nhân nào, một tộc người nào hiện nay chỉ
theo một cách lựa chọn duy nhất. Neu chỉ nhìn ở
khía cạnh biểu hiện mà thôi thì văn hóa sẽ là một
cái gì hết sức hời hợt, chốc lát, mong manh. Nhưng
thực tế không phải như vậy. Tuy một cá nhân, một
tộc người có thể có vô số kiểu lựa chọn khác nhau,
tùy theo sở thích; nhưng khi nhìn kĩ ta sẽ thấy có
những yêu cầu, nhửng mục đích bất biến tạo thành
bản sắc văn hóa, chứ không phải là những biểu
hiện khác nhau của các kiểu lựa chọn. Trong phần
nói đến bản sắc, chúng tôi sẽ nêu lên những yêu
cầu bất biến, ỏ đây tạm thời chúng ta chấp nhận
cách lí giải sơ bộ nảy để khỏi lẫn lộn văn hóa với
cái chỉ là một mặt của văn hóa (tôn giáo, tín ngưỡng,
văn học...), để khỏi lẫn lộn cách nhìn của văn hóa
học với cách nhìn của các bộ môn khác.

2. Độ khúc xạ
Không có một phát minh, một khái Ịiiệm nào
mà không trải qua những thay đổi, những cải tiến,

20