Page 183 - Bách Khoa Cuộc Sống

Những thanh ray hình chữ "I" này đã được người ta sử dụng klrắp
noi trên thế giói vói lịch sử hon 100 năm nay. Ngoài sự thay đổi thiết kế
từng clứ tiết idiư tăng thiết kê từng thanh ray để thích ứng vói trọng
lượng và tốc độ của xe lửa thì hình dạng của thanh ray hầu như vẫn được
giữ nguyên. Tuy nhiên, chúng ta không thể kết luận rằng hình dạng của
những thanh ray sẽ mãi mãi như vậy không thay đổi, bỏi vì con ngưòi
luôn không ngừng nghiên cứu, hi vọng sẽ tìm ra được hìrủì dạng tinh tê
hon, họp lí hon cho thanlì ray đường sắt trong tương lai.

Vì Sâo xe lửd không có vô lăng mà vẫn

cỗ thế quay đầu được?

Xe hoi quay đầu được phải nhờ đến vô lăng còn xe lửa chuyển động
trên đường sắt, không cần vô lăng mà vẫn quay đầu được, vậy nó quay
đầu bằng cách nào?
Có loại xe điện không có vô lăng nhưng vẫn quay đầu đưọc nhờ vào
những đoạn rẽ ngoặt của đường sắt. Điều này cũng giống vói cách quay
đầu của xe lửa. Xe lửa khi quay đầu cũng không phải dựa vào đường ray
vì bánh xe lửa luôn bị đường ray khống chế. Nhưng tại sao bánli xe lửa
có thể luôn chạy trên đường ray để có thể giúp xe lửa quay đầu.
Bánh xe lửa không giống các bánh xe thông thường khác. Vành
ngoài cùng của nó gọi là "đai bánh", được làm bằng loại thép đặc biệt.
Trên đai bánh còn có một vòng cao hon được gọi là "rìa bánh". "Rìa
bánh" trên bánh xe lửa luôn tì vào hai mặt phía trong của đưòrig sắt.
Khi xe lửa đi tói chỗ rẽ, quán tính làm cho "đai bánh" trên bánh xe chỗ
mặt ngoài của đocạn đường rẽ dán chặt vào đường ray. Lúc này đường
ray mặt ngoài tcỊO ra cho rìa bánh một lực ép mặt, tức lực hướng tâm,
làm cho bcánh xe luôn chcạy theo đường ray. Hon nữa, mặt tiếp xúc giữa
đai bánh xe lửa và đường ray còn có một độ nghiêng nhất định. Độ
nghiêng này đã giúp cho những phần khác nhau trên cùng một bánh xe
có thể đồng thời qua cả mặt trong và mặt ngoài của đoạn đường rẽ, vì
vậy có thể hai bánh xe trên cùng một trục có thể chạy qua đoạn rẽ một
cách dễ dàng.

- 183 -