Page 166 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu
P. 166
gian ngắn sau đó, Nguyễn Trãi được trao chức Nhập nội Hành
khiển, đứng đầu ban văn trong triều đình.
Đất nước được giải phóng, nhân dân trở lại cuộc sống thanh
bình, nhưng trong hàng ngũ quan lại xuất hiện tư tưởng hưởng
thụ, chẳng còn ngó tới nỗi thông khổ của dân. Điều đó làm Nguyễn
Trãi vô cùng day dứt. Ông đau lòng lắng nghe những lời sầu than
oán giận của dân chúng vẳng đến tai ông và có lần ông đã nổi giận
mắng viên Nội mật viện Nguyễn Thúc Huệ và viên Học sĩ Lê Cảnh
Xước rằng: “Các ông chỉ là đồ thích SƯU cao thuê nặng vơ vét của
dân cho nhiều”. Vào năm Đinh Tỵ (1437), khi Nguyễn Trãi được
lệnh soạn nhã nhạc cho triều đình, nhân việc này, ông tâu với vua
rằng: “Kê ra. đòi loạn dùng võ, thòi bình chuộng văn. Nay đúng là
lúc nên làm lễ nhạc. Song không có gốc thì không thể đứng vững,
không có văn thì không thể lưu hành. Hòa bình là gốc của nhạc,
thanh âm là văn của nhạc. Thần vâng chiếu soạn nhạc, không dám
không dốc hết tâm sức. Nhưng vì học thuật nông cạn, sợ rằng
trong khoảng thanh luật, khó được hài hòa. Xin bệ hạ yêu nuôi
muôn dân, đế chốn xóm thôn không còn tiếng oán hận buồn than,
như thê mới không mất cái gốc của nhạc”1. Mong cho người dân no
ấm, không còn tiếng “oán hận buồn than”, đó là điều vôn đã đeo
đuổi ông từ nhỏ, đến lúc đó vẫn tiếp tục làm ông bận lòng, ước có
phép lạ giúp đem lại cuộc sông no đủ cho dân.
Tháng 7 năm Nhâm Tuất (1442) vua Lê Thái Tông tuần du vê'
phía đông, đến thành Chí Linh để duyệt quân đội. Nguyễn Trãi mồi
vua về ngự ở chùa Côn Sơn. Vua đột ngột qua đòi tại Lệ Chi Viên
(tên nôm là trại Vải) vào đêm mồng 4 tháng 8 năm 1442 khi đang
trên đường trỏ vê' kinh đô. Nguyễn Trãi bị vu oan đã đưa thuốc độc
cho vợ đầu độc vua rồi bị kết án tru di ba họ. Cuộc đời của vị anh
hùng đã kết thúc oan nghiệt. Hơn hai mươi năm sau vụ thảm án
1. Xem Viện Khoa học xã hội Việt Nam: Đại Việt sử ký toàn thư, Sđd,
t.II, tr. 236.
168
