Page 539 - Việt Sử Kỷ Yếu

CÔNG, TỘI CỦA THựC DÂN PHÁP ĐÔ HỘ - Trong khi còn cầm
quyền ở nước ta, người Pháp luôn luôn kể “công ơn khai hoá”, dìu
dắt dân ta lên đường tiến bộ văn minh, nâng cao đòi sốhg đại
chúng, giữ trị an không còn giặc giã quấy nhiễu, làm đường sá cầu
cốhg, dựng nhà thương, trường học, mở nhà máy khiến hàng triệu
người có cơm ăn việc làm. Để khai thác chế độ thuộc địa, khách
quan, thực dân Pháp cũng có làm đưỢc một sô" công việc có lợi cho
dân ta, song phần nhiều lại có lợi cho chúng trước hết, về văn
minh vật chất, dân quê ta chiếm 90% tổng sô", chỉ được biết ngọn
đèn dầu hôi và sô" ít trẻ con được biết đến chủng đậu. Công lao ít ỏi
của chúng không thấm tháp gì so với những tội lỗi lớn lao mà thực
dân Pháp để lại. Nào là sưu cao thuế nặng, đặt thêm các thuế mới
về rượu, thuốc lá, thuê chợ, thuê" đò, độc quyền mua rẻ, bán đắt,
bóc lột nhân công lao động, bắt trai tráng đi lính bảo vệ quyển lợi
của chúng, dùng người Việt giết hại người Việt (các đồ tể Trần Bá
Lộc, Hoàng Cao Khải, Nguyễn Thân được phong quan chức trọng
đến phụ chính). Lại dung túng cho quan lại tham nhũng, lính
tráng bắt nạt dân quê. Chúng không chịu cấm thuốc phiện, phù
thuỷ, vàng mã. Xét tội lỗi của thực dân thì đây mới chỉ kể được
một sô", thực ra thì không bút nào tả cho hết được.
Dưới ách thực dân Pháp đô hộ, công ít tội nhiều, nhân dân ta
phải chịu bóc lột cực khổ, trái lại thì có được lợi những gì? Tiếp
xúc với nền văn minh cơ khí vật chất, nâng cao chút ít đòi sông thì
chẳng có chúng, dân ta cũng tiến tới được. Người Xiêm La đâu có
phải nhờ đến chúng.
Khách quan công bằng mà nói thì dân ta có được hai điều lợi
ngoài ý muôn chủ quan của thực dân Pháp:
Một là, nước ta thoát ly hẳn với Trung Quốc, không còn là
thuộc quô"c của nước lớn này nữa. Xưa vua ta phải xưng thần nạp
cống vua Trung Quô"c, chỉ là về ngoại giao, để khỏi bị xâm lăng.
Nhưng người Trung Quốc, Hán cũng như Mãn Thanh, vẫn thường
coi nước ta là một phần đất của họ ở nơi phên dậu (phiên) như
Mông, Mãn, Tạng, Hồi.
Hai là phô biến chữ quốc ngữ mẫu tự La tinh, thứ chữ học
biết đưỢc rất chóng, thường chỉ học vài ba tháng đã đọc ngay được
nên rất tiện lợi. (Điều này đã kể ở mục nói về người Pháp mở
trường học ở Nam Kỳ).

539