Page 50 - Việt Sử Kỷ Yếu

KỶ NHÀ TIỀN LÝ

TIỀN LÝ NAM ĐẾ

Giữa thế kỷ Vĩ, xứ ta thuộc nhà Lương bên Trung Quốc. Thứ
sử Tiêu Tư và các thú lệnh người Hoa tàn bạo, hà khắc. Có Lý Bí‘*'
lãnh đạo nhân dân ta nôi dậy giành độc lập.
Ông người huyện Thái Bình'**\ Tổ tiên người Trung Quốc tránh
loạn Vương Mãng chạy sang ta lập nghiệp, truyền đến ông là bảy đời,
biến thành người Việt. Tài kiêm văn võ, có chí khí lớn, trước có giữ
chức quan nhỏ triều Lương, bất bình với cấp trên tham nhũng, bỏ
quan về nguyên quán. Thấy dân cực khổ dưới ách đô hộ nhà Lương,
lại hị người Lâm Âp hay sang cướp phá, ông muôn ra tay kinh tế cứu
vớt, đưa dân chúng lên cõi thanh bình, bèn chiêu mộ quân nghĩa dũng
dấy binh. Được Tinh Thiều, người giỏi từ chương, theo giúp khởi sự.
Thiều trước có đến kinh xin bổ dụng làm quan. Vua Lương chỉ cho
làm chức nhỏ. Thiều lấy làm nhục, bỏ về. Lý Bí làm giám quân ở châu
Cửu Đức, liên kết với hào kiệt các nơi, họ đều hưởng ứng. Có Triệu
Túc, tù trưởng Chu Diên, phục tài đức, đứng đầu dẫn quân theo.
Năm 541, việc tổ chức hàng ngũ nghĩa quân đã đưỢc chỉnh đốh,
uy thế hùng mạnh, đánh chiếm các địa phương huyện thành xa gần
dễ dàng, rồi tiến quân vây đánh thành Long Biên, thủ phủ Giao
Châu. Thứ sử Tiêu Tư, tên quan tham bạo ác ôn, thấy thế quân nổi
dậy rất lớn, vội vã bỏ chạy về Quảng Châu. ĐVSKTT chép Tư phải
đem nhiều của cải tặng Lý Bí mới chạy thoát thân được.
Nghĩa quân chiếm giữ được toàn cõi Giao Châu. Lý Bí sửa
sang mọi việc, định lập nên cơ nghiệp lâu dài.
Nghe tin Long Biên thất thủ, vua Lương vội sai các tướng Việt
Châu Trần Hầu, Na Châu Ninh Cự, An Châu Lí Trí, Ái Châu Nguyên
Hân cùng hỢp quân sang đánh. Đoàn quân xâm lược bị nghĩa quân Lý
Bí đánh bại. Danh tiếng lực lượng của nghĩa quân càng lên cao.
Năm 542, vua Lương lại sai các tướng Tôn Quýnh và Lư Tử
Hùng sang đánh nữa. Chúng viện cớ chướng khí mùa xuân đang
bốc, xin đợi đến mùa thu tiến quân. Thứ sử Quảng Châu Tân Dụ

Nguyên văn chữ Hán viết . Chữ này có 3 âm: Bôn, Bí và Phần, ĐNQSDC chép Phấn.
VNSL chép Bôn. Cao Huy Du dịch ĐVSKTT chép Bôn, lại chú thích gọi là Bi. Dân làng
thờ Lý Nam đẻ kiêng tiếng Bi. Vậy tướng chép tôn ông là Bí mới phải.
'**’ Huyện Thái Bình xưa, nhiều người cho là thuộc vùng Sơn Tây, Hưng Hoá. ĐVSKTT
chép Thái Bình thuộc phú Long Hưng thì đây phải là tinh Thái Bình ngày nay. Không rõ
đâu đúng. Có điều không thấy ở tinh Thái Bình đền thờ Lý Nam đế.
50