Page 297 - Việt Sử Kỷ Yếu

THỜI KỲ NHM BHC PHHN TRflNH 1528 -1802

LỊCH TRIỂU LƯỢC KỶ

Nước ta, từ khi Ngô Quyền thu hồi độc lập, Đinh Bộ Lĩnh dẹp
yên loạn Thập Nhị Sứ Quân, dưới các triều Đinh, Lê, Lý, Trần, Lê
trong 6 thế kỷ, từ năm 939 đến năm 1527, là nước tự chủ thống
nhất. Đến thế kỷ XVII, nhà Lê suy yếu, nước loạn lạc, có những
cuộc nổi dậy chông đối chính quyền trung ương, quan triều nắm
giữ binh quyền lại chia phe đảng đánh lẫn nhau, tranh địa vỊ và
quyền lợi. Sau có Mạc Đăng Dung chiến thắng được những đám
quân phiệt, rồi làm sự thoán đoạt. Lòng người còn tưỏng nhớ công
đức Lê Thái Tổ, Lê Thánh Tông cho nên Nguyễn Kim, Trịnh Kiểm
lại phò con cháu nhà Lê phục quốc, đóng quân giữ Thanh Hoa trở
vào đến đèo Hải Vân. Ngoài bắc, nhà Mạc còn làm vua thành ra có
sự phân chia Nam triều và Bắc triều. Họ Trịnh sau diệt được nhà
Mạc nhưng rồi ra nước nhà vẫn bị chia cắt, do họ Nguyễn xưng
hùng ở miền nam, nơi đây gọi là Đàng Trong. Họ Trịnh xưng hùng
ở miền bắc, gọi là Đàng Ngoài. Giang sơn chia rẽ, nam bắc phân
tranh. Tuy vậy, họ Trịnh và họ Nguyễn chỉ xưng chúa, chứ không
xưng vua. Bề ngoài vẫn tôn sùng nhà Lê, thực sự các vua Hậu Lê
chỉ có hư vị, mọi quyền chính trị, quân sự ỏ các chúa.
Thời gian đất nước bị chia cắt kéo dài suôt gần 300 năm. Sau
có nhà Nguyễn Tây Sơn nổi dậy ỏ Đàng Trong, từng đánh ra bắc
mưu sự thông nhất nước nhà nhưng dòng họ Nguyễn có Nguyễn
Ánh kiên trì chống trả hàng 25 năm, đến năm 1802 mới thu giang
sơn lại một nhà.

297