Page 61 - Việt NamVăn Minh Sử

Không nói đến nội dung những hình điêu khác. Chỉ nguyên việc tìm
hiếu người xưa đã dùng những công cụ gì để khắc hình tương đối là rất
linh xảo trên mặt và thành trống, cùng những Cíích thức làm ra sao cũng
dã thấy nó phải trải qua một kỹ thuật đồ gốm rồi mới tới dược.
Muốn Icàm được những dồ gốm như nồi, lu tròn thì phai dùng kỹ
thuật nặn và xoay tròn để tiện đứng và phải có khuôn gỗ. Nói dên khuôn
gỗ lại không thể quên được diều người ta cần phải có những dụng cụ sắc
bén đê cưa và gọt gỗ. Dù dụng cụ ấy bằng đá thì cũng phải mài mỏng đến
độ bén cần thiết.
Những hình khắc trên mặt trống, nhỏ chỉ vài ba phân mà nét vẽ
những con hươu với sừng, những con gcà với cánh đcã thật khôn, có lẽ
người đời nay cũng chi’ vẽ sắc sáo nổi dến thế mà thôi. Hình thì đều nhau
nhưng đặt cách khoảng không đều nhau chứng tỏ rằng có mẫu để khắc
dần. Và phải khắc trên cốt sáp ong dể in hẳn vào khuôn trước khi đúc.
Khuôn nặn bàng đất sét khi hấp nóng thì sáp chảy tan đi hết để chừa
khoáng trống cho đồng chảy vào.
Với bàn tay khéo léo và những đồ dùng chắc là nhỏ bé, người ta
làm dược những nét ấy thì không phải là không làm nổi những đồ trang
sức hay những dồ gì khác. Tim nhiều và tìm kỹ ắt thấy. Hoặc giả không
thấy thì đúng là người xưa dã coi chất kim khí này là quá thiêng liêng, chỉ
dành riêng để làm những vật thiêng liêng mà thôi.
Nếu thế, dịa vị người thợ khéo trong xã hội cổ này đã phải thế nào?
Hẳn là tôn quý, chỉ một dòng người nào mói dược làm, coi như việc sửa
soạn đ ể dâng cúng, nên nghề không phổ biến, và trong khi nghề kim khí
đcã liến thì ở xã hội ngoài, người ta vẫn dùng dồ dá như xưa.
Theo nhận xét ấy, ta hiểu hiện tượng chậm tiến của khu vực đã
không phái là đến 1,2 thế kỷ tr. CN mới có kỹ thuật đồ đồng mà có thể là
có dã lâu. Nhưng tại óc mê tín dị đoan quá nặng của khu vực, lại được
nhóm bộ lạc chuyên môn có thể còn vì quyền lọi mà đẩy thêm sâu nữa để
giữ độc quyền và bí mật sản xuất nên tuy có từ lâu, mà có rồi thì đứng lại
nguyên chỗ cũ.
Đặt minh vào sống trong khung canh ấy, ta có thể phỏng đoán ràng
mỗi khi làm việc đúc một cái trông ắt dã phải có lễ lạt linh đình, ăn uống
phè phỡn, rồi ca vũ nhạc rộn ràng, hàng rất nhiều ngày và nhân dân thì từ
khắp nơi dã phải đến đóng góp cône quá, có khi cầu nguyện đèm ngày
nữa. Rồi người thợ cả thủ vai một thầy pháp luyện kim thạch, dã có thể
có những y phục rợn người dể làm nhiều phù phép vào lò nấu, cho đến
hoa-mắt dàn chúng lên.
64