Page 346 - Việt NamVăn Minh Sử

37. Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng

Cuộc khởi nghĩa ihành công một phần lớn nhờ bọn lại thuộc chân
tay cũ của nhóm Tích Quang đã bất bình vì chủ bị thay thế, muốn có một
biến cô xảy ra đế mở mát cho vua Hán. Chúng khuyến khích và đê mặc
cho quý tộc huy động quán chúng đã sẩn bừng sôi máu hận.
Ba nãm sau, Hai Bà lại bị thua, không phải tại quý tộc ban xứ không
theo nữa. Tại bọn lại thuộc ấy trở cờ vì sợ Mĩi Viện, đã cô lập hóa lực
lượng của Hai Bà, bằng cách ngăn quý tộc địa phương huy động quần
chúng. Rổi chúng lại dẫn đường cho Mã Viện đi bắt giết hết quý lộc ấv.

38. Cột đồng Mã Viện

Nhất định có cái cột đồng ấy, đề chữ “Đớ/?g trụ chiết, Giao Chỉ
diệr. Khi đã có việc tước đoạt trống đồng là vật tối thiêng liêng để đúc
con ngựa kiểu mà chơi thì Mã Viện cũng có dư đồng để đúc cái cột mà tỏ
sự hống hách cũng như quyền làm chủ của hắn.
Lời ghi trong cột không phải lời trù yểm, mà là lời doạ nạt và mạ
kỵ, kẻ nào động dến gãy cột đỏ, la sẽ giết hết giống.
Cột ấy dựng Icn với mục dích thoá mạ cả dòng giống Giao Chỉ thì
không phcii là cột biên giới để tìm ở những núi cao xa xôi mtà phái tìm ở
những nơi có dông dân qua lại.

39. Tinh thần dân chủ trong làng

Đất ruộng của quý lộc trơ thành vô chủ sau khi quý tộc đã dền nợ
nước. Đất ruộng ấy được kể là dàt công của làng, để cho làng sử dụng
theo cách rất công bằng, hợp lý, Icà luân phiên quân cấp cho dân làng làm
lấy lợi tức đóng thuế và dùng vào việc tế tự.
Còn người để đại diện cho dân thì bấy giờ lấy tuổi tác đặt ngôi thứ. Thật
là một tinh thán dân chủ hiếm có trong các nền văn minh nông nghiệp.
40. Nghiên cứu vể đình

Cần dể ý đến cái thê dịa lý của nổ nữa, là cái mà người ta tin ràng
có ảnh hưởng tới sự làm ăn sinh sống và tương lai của cá làng. Không
những vì vật liệu kiên trúc dỗ hư mục dể thường xuyên dược trùng tu, khó
nhận ra nét kiến trúc nguyên thuỷ, chỉ vị trí và hướng đình là không thay,
mà còn vì đây là một đặc điểm. Mọi bản đồ kiến trúc thị thôn của các
nước đều khống cho ngôi nhà hội đồng hay thị sảnh một tầm mức quan
trọng như vậy.
359