Page 96 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Triều Nguyễn, cũng như triều Lê từ đòi Cảnh Hưng,
cho thông dụng cả tiền đồng tiền kẽm. Vua Gia Long mở
sỏ đúc tiền ỏ Bắc Thành, ở Gia Định, cùng ở các trấn để
đúc tiền Gia Long thông bảo, cứ mỗi cân đồng đúc được
700 đồng tiền. Các đòi vua sau, đòi nào cũng đúc tiền
đồng và thỉnh thoảng tiền kẽm theo niên hiệu đương
triều. Đời Gia Long cùng các đòi Minh Mệnh, Thiệu Trị,
Tự Đức cũng đúc những đĩnh bạc vàng 1 nén và 1 lượng
và định giá vàng gấp 17 lần giá bạc và mỗi lạng bạc thì
giá 2 quan 8 tiền đồng.
Từ khi nước ta thuộc trị quyền nước Pháp thì chê độ
tiền tệ lấy bạc làm bản vị (étale d'argent), song những
thoi bạc thoi vàng, tiền đồng tiền kẽm cũng vẫn còn
dùng trong dân gian, duy không được pháp luật công
nhận. Hiện nay những tiền kẽm đã biến mất không còn
đâu dùng nữa. 0 Trung Việt vẫn còn dùng tiền đồng cũ
của các triều vua từ triều Gia Long cho đến triều Bảo
Đại, nhưng chỉ thấy lưu hành ỏ các chợ nhà quê, chứ ở
thành thị thì ít lắm. 0 Bắc Việt gần đây có một thứ tiền
đồng hiệu Khải Định giá là 1/200 đồng bạc, hiện tiền ấy
lưu hành rất nhiều và dân gian dùng tiện lắm.
Song chê độ tiền tệ chính thức ngày nay thì lấy đồng
bạc Đông Dương làm tiền chính và những đồng 5 giác, 2
giác, 1 giác làm tiền phụ; ngoài ra còn có thứ tiền 5 xu,
1 xu, nửa xu làm bằng thau. Năm 1895, ở Đông Dương
chỉ lưu hành đồng bạc Mễ Tây Cơ (piastre mescicaine)
nặng 27gr, 073, thành sắc 0,902. Đến năm 1895, Chính
phủ thuộc địa bắt đầu chở vào đồng bạc Đông Dương
đúc ở Paris, nặng 27gr, thành sắc 0,900. sắc lệnh ngày
16 tháng 5 năm 1900 cho phép nhà Đông Dương ngân
hàng phát hành sô sao phiếu nhiều gấp ba sô chuẩn bị

98