Page 12 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Những rừng rú ấy ngăn cản sự di cư của dân hạ bạn
nhiều hơn các núi cao, cho nên từ xưa người Việt Nam
chỉ bành trướng từ bắc xuốhg nam, chớ không hề di
thực từ đông sang tây.
Trạng thái sông ngòi xứ Đông Pháp có quan hệ mật
thiết vớ' sự luân chuyển mùa nắng mùa mưa. Mùa
nắng thì ruộng khô sông cạn, mà hễ đến mùa mưa thì
nước sông dâng lên thành lụt, theo tiết độ rất đều. Có
nơi thì nước lụt làm lợi nhiều, như miền Biển Hồ ở Cao
Man và miền trung châu Nam Việt (sông Khung) nhò
lụt mà ruộng đất thêm màu và có nước để cày cấy; cũng
có nơi thì nưốc lụt là môi họa hại tàn khốc như ở trung
châu Bắc Việt (sông Nhị), khiến người ta hễ đến mùa
lụt thì lo sỢ và phải hết sức giữ đê.
ơ trong các tính chất chung của khí hậu ấy, ta lại còn
có thể phân biệt những tính chất riêng do vỹ độ và
phương vị của bờ biển và núi non sinh ra. Cõi Đông
Pháp bề dọc dài 1.500 ki lô mét, từ 8°31 đến 23°23 bắc
vỹ độ, cho nên ở Bắc Việt thì trong mỗi mùa ôn độ đã
khác nhau nhiều, mà ở gần đường xích đạo thì hầu như
nóng suốt cả năm. vả lại ở miền bắc, mùa mưa và mùa
nắng không phân biệt rõ rệt bằng ở miền nam, vì Bắc
Việt và bắc bộ Trung Việt ở bao quanh một cái vịnh nhỏ
nên gió mùa biến tính khiến ở đó cuối mùa đông thì có
nhiều sương mù và mưa phùn.
Sau hết, vì giải Trường Sơn là một bức thành cao chia
dọc cõi Đông Pháp thành hai khu vực, cho nên ở Trung
Việt từ tháng octobre đến tháng janvier vẫn còn mùa
mưa, mà ở Ai Lao, Cao Man và Nam Việt thì đã là mùa
nắng rồi.

14