Page 401 - Các Tổng Tư Lệnh Chiến Trường Nhật Pháp Trong Cuộc Chiến Tranh Xâm Lược Việt Nam

395

rong tập N hững sự kiện th ế kỷ XX do Nhà xuâd bản
TChaine - Hachette ấn hành năm 1997 tại Pháp đăng một
bức ảnh De Castries không mang quân hàm, quân hiệu, mặt

méo xệch đang đưa khăn tay che miệng, đằng sau là hình một
nhân vật đội mũ kêpi gắn hai sao, nhìn ông ta với cái nhếch
mép, nửa như thương hại, nửa như khinh khi. Bên dưới tấm

ảnh có dòng chú thích “Tướng de Casữies sau khi được trả tự
do”, kèm theo bài tường thuật ngắn những giây phút cuối
cùng của De Castries ở Điện Biên Phủ và những lời nói cuối
cùng của ông ta qua điện đài với Bộ Tư lệnh quân đội viễn

chinh Pháp tại Hà Nội.
Người ta không thây toát lên ở ông dáng dâp “một kỵ s ĩ sôi

nổi" như Cogny vẫn gọi hoặc phong thái của một vị tư lệnh
chiến trường, ngồi trên xe Jeep chạy lòng vòng khu trung tâm
Điện Biên Phủ, đội chiếc mũ đỏ, ngạo mạn thách đô" đối
phương mở cuộc tấh công vào lòng chảo. Cũng không thấy ở

ông chân dung của “một viên tướng ngã ngựa, sự chán chường
của một tên bại tướng lìa thành, sự xâu hổ vì mình còn sống sót
trở về. Có lẽ sự tô vẽ của mây tờ báo ảnh ít lâu nay đã biến ông

thành “anh hùng Điện Biên Phủ" kể cả khi họ biết Điện Biên
Phủ, một trận đánh đã thua ngay từ đầu. Và cũng có thể, đối
với ông, nuốt nỗi ô nhuc không khó khăn gì.
Nhimg ông thực sự xúc động vì may mắn hơn nhiều người

khác, đưỢc phóng thích cùng với 8.187 tù binh (gồm 2.587 dân