Page 29 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

N guyên Thanh Tuấn

- Thông lệ (hoặc thông tục) là khuôn mẫu ứng xử
thông thưòng, phổ biến và ít có tính cưỡng chế. Đó là một
sô" nghi thức xặ giao trong ứng xử, như cách chào hỏi, cách
biểu thị sự tán thưởng bằng vỗ tay hay tung hoa v.v...

- Cấm kỵ (hoặc kiêng kỵ) là những chuẩn mực đạo

đức nghiêm ngặt. Nó được quy tắc hóa và mang tính pháp
quy mạnh mẽ nhất. Đây là hình thức cấm đoán có thưởng,
có phạt và mang tính luật lệ nghiêm minh. Thí dụ cấm
không được loạn luân, cấm con gái không đưỢc chửa hoang,
cấm không được xúc phạm bề trên v.v...

Trong bốn loại khuôn mẫu ứng xử trên thì sự phân
loại hai dạng đầu là phong tục, tập quán chỉ có ý nghĩa rất

tương đối, vì chúng hay lẫn với nhau. Và trong cả bổh dạng
khuôn mẫu đó đều có hủ tục. Chẳng hạn đó là những tục
hèm của địa phương này, loại người này nhưng có thể
thành hủ tục đối vói địa phương khác, loại người khác. Sự
kéo dài quá mức và không đúng chỗ, đúng lúc của phong

tục, tập tục cũng sẽ bị coi là hủ tục.
Sau nữa, các khuôn mẫu ứng xử Việt Nam và các

nước A Đông cho đến nay vẫn cơ bản dựa vào văn hóa ứng
xử ổn định lâu dài trong lịch sử văn hóa dân tộc. Vì thế,
chúng mang nội dung và ý nghĩa luân lý, đạo đức sâu sắc
và khá bền vững. Đến mức, luân lý, đạo đức thường đóng
vai trò nền móng và xuyên suốt trong các khuôn mẫu ứng