Page 76 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú

một quy định cụ thể, và chủ yếu là các con đường
nhỏ hẹp, để đi lại giữa nhà này vối nhà khác. Xung
quanh bản cũng như từng ngôi nhà, thường không
có hàng rào bao quanh, không có vườn tược. Chỉ
bấy nhiêu thôi cũng đủ nói lên cuộc sông tạm bợ,
du canh - du cư xưa kia của đồng bào Khơ-mú.
Ngoài khu vực cư trú, bản còn có đất canh tác,
rừng núi, sông, suôi, bãi chăn thả gia súc, nơi chôn
cất người chết. Mọi thành viên của bản đều được
khai thác sử dụng đất đai tự nhiên trong phạm vi
bản để mưu sinh. Ranh giới giữa các bản (làng)
cũng được hình thành dựa trên các yếu tô" tự
nhiên như khe suôi hay lôl mòn, đỉnh núi hoặc cây
cổ thụ. Tuy vậy, các ranh giói được hình thành
như trên thường chỉ mang tính ước lệ người bản
này có thể làm nương trên đất của bản kia mà
không bị xử phạt.
Bản của người Khơ-mú cơ bản được tập hỢp dựa
trên quan hệ láng giềng. Trong một làng có nhiều
gia đình của vài hay nhiều dòng họ cùng cư trú.
Chẳng hạn, ở bản Xa Vang xã Tà cả, Kỳ Sơn, Nghệ
An có tới 9 dòng họ cùng cư trú. Trong bản thường
có một, hai dòng họ chiếm sô" đông và thường là
những dòng họ có công đến lập bản đầu tiên. Tuy
thế, không phải vì chiếm sô" đông mà lấn át quyền
lợi của các dòng họ khác. Cho đến nay, rất hiếm
thấy những bản còn giữ được kết cấu chung một cội
nguồn huyết thông. Mặc dù giữa các bản, môl quan
hệ huyết thông vẫn còn chi phôi, nhưng quan hệ
láng giềng ngày càng được củng cô" bền chặt.

74