Page 71 - Tự Học Đông Y

70 I Chương 2: Tim hiểu về các vị thuốc Đông y_____________________________

Tứ KHÍ NGŨ VỊ TRONG ĐÔNG Y:

THUỐC ĐÔNG Y có NĂM VỊ CHUA NGỌT ĐẮNG CAY MẶN
■ ■ ■
"Thần Nông bản thảo kinh" viết: "Thuốc có năm vị chua ngọt đắng cay mặn, lại có bón
khí hàn nhiệt ôn lương". Mỗi một loại thuốc đêu có tú khí ngũ vị khác nhau, vì vậy mà cũng có

tác dụng trị liệu khác nhau.

Tứ khí

Tứ khí, chính là bốn loại dược tính hàn, nhiệt, ôn, lương, còn được gọi là tứ tính. Trong tứ
khí có chứa hàm nghĩa âm dương, hàn lương thuộc âm, ôn nhiệt thuộc dương, hàn lương và ôn
nhiệt là hai loại dược tính đối lập nhau, và giữa hàn và lương, ôn và nhiệt" lại có điểm khác biệt,
tức "lương kém hơn hàn", "ôn kém hơn nhiệt".

Dược tính hàn nhiệt ôn lương là kết quả được tổng kết thông qua những hiệu quả và những
phản ứng khác nhau của cơ thể đối với thuốc. Thông thường dược tính luôn đối lập với tính chất
của bệnh cán được điêu trị. Ví dụ, thuốc hàn lương thường có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lọc
máu giải độc, thanh nhiệt lợi tiểu, thanh trừ đờm nhiệt thanh tâm khai khiếu, mát gan...; còn
thuốc ôn nhiệt thường có tác dụng bổ hỏa trợ dương, ôn dương lợi thủy, ấm gan tiêu kết ôn
trong tán hàn, ôn kinh thông lạc, dẫn hỏa quỵ nguyên, hổi dương cứu nghịch...

Ngũ vị

Ngũ vị là chỉ năm loại vị khác nhau của thuốc, gổm chua, ngọt đắng, cay, mặn, mỗi vị
cũng có tác dụng khác nhau.

Cay: Có tác dụng phát tán, hành khí, hành huyết Thuốc giải biểu, hành khí, hoạt huyết
thường có vị cay.
NcỊOt: Có tác dụng bổ ích, trung hòa, điêu hòa dược tính và giảm đau. Thuốc có vị ngọt thường
được dùng để chữa chính khí suy nhược, cơ thể nhiêu bệnh và điêu hòa dược tính, giải độc...

Chua: Có tác dụng thu rút cố định. Thuốc có vị chua thường được dùng để chữa các loại
bệnh như cơ thể ra nhiều mổ hôi, phế hư ho lâu, đi ngoài lâu ngày, di tinh hoạt tinh, bí tiểu, tiểu
tiện nhiều...

Đắng: Có tác dụng thanh tiết hỏa nhiệt tiết giáng khí nghịch, thông tiết đại tiện, táo tháp,
kiên âm (tiết hỏa tổn âm)... Thuốc vị đắng thường được dùng để chữa các chứng nhiệt, chứng
hỏa, ho hen suyễn, nôn, táo bón, chứng thấp, âm hư hỏa vượng...
Mặn: Cỏ tác dụng tả hạ thông tiện, nhuyễn kiên tán kết Thuốc tả hạ, nhuận hạ thông tiện
và làm mêm khối cứng, tiêu tán khối kết thường có vị mặn. Thuốc có vị mặn thường dùng để
chữa các loại bệnh như đại tiện táo kết đàm hạch, u bướu, kết báng...