Page 67 - Tự Học Đông Y

66 I Chương 2: Ttm hiểu về các vị thuốc Đông y

BÀO CHẾ THUỐC ĐÔNG Y CẨN CHÚ Ý HỎA HẨI

Để có thể phát huy tối đa tác dụng phòng và điều trị bệnh của thuốc Đông y,
khắc phục được những tác dụng phụ có hại, giữ cho dược liệu được an toàn hữu h
khi sủ dụng thuốc Đông y, nhất thiết phải căn cứ vào bệnh tình và nhu cầu thực tế đi
những phương pháp bào chế, xử lý thích hợp.

Sở chế
1 Làm sach dươc liêu: Sử dụng công cụ phù hợp,
dùng phương pháp thủ công hoặc máy móc, như nhặt,
sàng, sảy, cọ rửa, cạo vỏ, giã đập... để loại bỏ tạp chất
những bộ phận không dùng đến và những bộ phận có tác

dụng không đổng nhất khiến dược liệu trở nên thuần túy CỐI NGHIẾN THUỐC
sạch sẽ. Đây là khâu sơ chế đầu tiên đối với dược liệu.

2. Nghiền nhỏ dươc liêu: Dùng các phương pháp
giã, nghiền, mài, xay... để nghiền nhỏ dược liệu đến một mức độ nhất định, sao cho ph
yêu cầu bào chế, để dễ dàng lựa chọn và tận dụng những thành phần có hiệu quả.
3. Cắt nhỏ dươc liêu: Dùng dao để cắt, nạo dược liệu thuốc thành khúc, thành miế
cục hoặc thành sợi, giúp thành phắn có hiệu quả trong dược liệu dễ dàng thẩm thấu
thuận tiện cho những khâu bào chế khác, cũng thuận tiện cho việc phơi khô, tàng trữ và c
bốc thuốc.

Bào chế với nước
1: Rửa: Rửa sạch dược liệu trong thau, chậu hoặc dòng nước chảy, thay nước nhié
sạch mọi chất bẩn, muối và mùi tanh.

2: A/qáro nhúng: Đưa những dược liệu có kết cấu lỏng lẻo hoặc dễ bị thất thoát khi n(
mang nhúng vào nước rổi lập tức lấy ra, gọi là "nhúng"; còn ngâm dược liệu vào trong ni
hoặc ngâm trong dung dịch phụ trợ để nước thẩm thấu vào trong dược liệu, giúp dược liệ
mém hơn, thuận tiện cho các thao tác bào chế khác, hoặc nhằm loại bỏ những thành p
1/UẦnM -------------------------- ! 15. II- * 11

3. Làm ãm: Dùng các phương pháp làm ẩm khác nhau như vẩy, rửa, ngâm, phơi, đậy, thấm
sương... để cho nước sạch hoặc những dung dịch phụ trợ khác từ từ ngấm vào dược liệu, khiến dó
ẩm trong ngoài cân bằng, dễ dàng cắt thành nhỏ.
4. Phun tẩm: Đối với những dược liệu không nên ngâm nước, nhưng lại cán phải tàm ẩm, co
thể áp dụng phương pháp phun tẩm. Khi bào chế thuốc, căn cứ theo yêu cáu khác nhau, có thế
phun nước sạch, dấm, nước mật nước gừng...

5. Mài nựỏc: Những dược liệu không tan trong nước sau khi xay nhỏ, cho vào cối nghién, má|'