Page 69 - Tự Học Đông Y

68 Ị Chương 2: Tím hiểu về các vị thuốc Đông y____________________________

CHỨC VỊ CỦA THUỐC ĐÔNG Y: QUÂN, THẮN, TÁ, sứ

Trong "Tố vấn - Chí chân yếu đại luận" có viết: "Bệnh chính gọi là quân (vua), phò tá vua
là thẩn (tôi), ứng theo thẩn là sứ (sứ giả)". Phương thuốc cũng được chia thành các cắp bậc
quân, thần, tá, sứ như trong thể chế của một đất nưóc, để phân biệt mối quan hệ và ểia vị chủ

thứ trong phương thuốc.

Quân dược: Là dược phẩm có tác dụng chữa trị trực tiếp đối với căn bệnh chủ yếu hoặc
phương diện chủ yếu của căn bệnh chính. Quân dược là mẫu chốt để giải quyết bệnh tật là
thành phán quan trọng nhất và không thể thiếu trong phương thuốc. Bệnh tật có được chữa

khỏi hay không phụ thuộc rất lớn vào quân dược. Thông thường quân dược có chứa dược tính
rất lớn, ít mùi vị và phải sử dụng số lượng lớn.

Thần dược: Là thành phần trợ giúp quân dược tăng cường tác dụng trị liệu. Thông
thường, nó có mùi vị nhiểu hơn quân dược, tác dụng và số lượng dùng lại ít hơn quân dược, có
đặc điểm là trợ giúp quân dược. Trong phương thuốc điéu trị một số căn bệnh phức tạp, thần
dược còn có tác dụng điéu trị các bệnh chứng kèm theo.

Tá dược: Gổm ba hàm nghĩa: một là thuốc bổ trợ, tức là thành phẩn có tác dụng phối
hợp với quân dược và thần dược, hoặc dùng để chữa những căn bệnh thứ yếu; hai là thuốc
chế ước, tức là loại thuốc có tác dụng làm giảm độc tính và những tác dụng không tốt của
quân dược, thán dược; ba là thuốc phản lại, là loại thuốc có tác dụng ngược lại với quân dược
và được sử dụng trong tình trạng bệnh nặng, không hấp thụ thuốc. Thông thường tá dược có
mùi vị nhiều, số lượng dùng tương đối ít. Trong phương thuốc, mùi vị của thuốc là do các loại
tá dược phát ra, được xác định căn cứ vào yêu cắu chữa bệnh và tính năng của quân dược,
thần dược.

Sứ dược: Gồm hai hàm nghĩa: một là thuốc dẫn đường, có thể dẫn dắt đua công hiệu
của thuốc đến nơi có bệnh. Hai là thuốc điéu hòa, có tác dụng điều hòa những loại thuốc ứong
phương thuốc, điều hòa tác dụng giữa các loại thuốc hoặc có tác dụng điéu vị, khiến thuốc bớt
mùi, số lượng sử dụng tương đối ít

Việc xác định cấp bậc quân, thắn, hựu, sứ trong kết cấu phương thuốc như trên được cản
cứ vào từng chứng bệnh cần điều trị và tính chất của thuốc. Quân dược là thành phắn cốt lõi
trong phương thuốc; còn thán, tá, sứ là thuốc phụ trợ quanh quân dược, có tác dụng tăng công
hiệu, chế độc và điêu trị bệnh tật toàn diện.