Page 67 - Trần Huy Liệu Cõi Đời
P. 67
Riêng ai nằm xó bãi Hòn Cau
Sa cơ vẫn thẹn mình thua sức
Vì nước thêm thương bạn mất đầu.
Chưa chút công lao trong dịp truởc
Còn nhiều cơ hội với mai sau
Ai về nhắn hỏi người trong ấy
Gánh nặng đường xa đã đến đâu…
Tâm trạng bí bức lao tù, căm thù đế quốc bên ngoài dai dẳng áp vào Liệu. Suốt năm
năm trời anh làm bao nhiêu bài thơ kiểu như thế, những vần thơ sau này rơi vãi khá nhiều.
Nhưng đấy chỉ là tâm trạng. Liệu không thể ngờ ra Côn Lôn, anh được hưởng một cuộc
sống vật chất không đến nỗi nào. Thịt cá có lúc ê hề, gông cùm chả phải lúc nào cũng xủng
xoảng. Việc đi lại trong từng khám khá thông thoáng. Nhưng dù sao cũng là đời thằng tù,
cấm cố, khác hẳn những lúc “nếm náp” vị khám Lớn trong đất.
Sau này ra tù về Hà Nội, Liệu “kể” lại cho công chúng đời sống ngoài đảo trong thiên
hồi ký “Côn Lôn ký sự”, đăng báo rất ăn khách. Không căm hờn chứa chất quá, cũng chả thi
vị hóa, “Côn Lôn ký sự” có giọng điệu bình thản, tỷ mẩn những chi tiết nhân bản.
Nụ cười ở trong nhà tù nhiều khi rất có ý nghĩa. Trong đầu óc chứa muôn vàn những
nôi đau đớn cùng muôn vàn những điều căm tức do một cuộc thất bại gây nên, gặp nhau
muôn ôm nhau mà khóc nhưng lại thay cho trận khóc bằng một nụ cười. Người nhận nụ cười
ấy thấy như bị một luồng điện truyền khắp mình, cũng trả lời bằng một nụ cười khác. Những
người ở xã hội ngoài thường được tiếp xúc với nhau một cách dễ dãi nên trong khi gặp nhau
ít gây cho nhau được cái cảm giác sâu xa, chớ những người ở trong nhà tù, năm chừng mười
họa nhờ cái khe cửa hay cái kẽ vách mà xa nhau có dịp gần nhau, thì cái giờ khắc ấy không
thể lấy tiền bạc mà đánh giá được. Lắm lúc gặp nhau ở tận xa xa, chỉ được trông thoáng nhau
coi vóc người gầy hay béo, sắc mặt buồn hay vui đê đoán sức khỏe cùng tinh thần của nhau.
Lắm lúc mình trông thấy bạn mà bạn không trông thấy mình, cũng cứ việc nhìn cho tới khi
không còn tăm bóng .
