Page 65 - Trần Huy Liệu Cõi Đời

MỚI THẬT ĐI TÙ

Xe bịt bùng tiến vào cầu cảng Lang Tó, không hú còi. Thật ra chẳng cần hú còi, vì lính

kín đã xua hết mọi người trên lối xuống. Rồi cánh cửa kín mít mở, nhả ra lốc nhốc đám tù. Ai
cũng tập tễnh, thâm tím, người nọ dựa người kia, đầu phủ khăn mặt trắng che chiếc sọ bị

cạo nham nhở từ hôm ở khám Lớn.

- Đả đảo chủ nghĩa đế quốc Pháp!
- Cách mạng thành công muôn năm!

Những tiếng hô bất ngờ dội ra từ cánh áo xám.

Dù bị bịt kín tin tức, ai đó kịp loan tin tàu hôm nay chở tù đi Côn Đảo. Người nhà vẫn ra
kịp để tiếp tế trao đổi một cái nhìn. Liệu có còn đường mà về…

Đứng trong bạn tù, mồm hô khẩu hiệu, Liệu nhận ra vợ trong đám đông. Dù đã quen

với “thứ” đi nằm khám của chồng, Tý cũng phải bật khóc khi trông thấy mái đầu lởm chởm.
Đám người nhà, như bầy gà dạn dĩ, bị xua đi lại xông vào “đống thóc”, tức là những người

sắp lên tàu Armant Rousseau ra đảo.

Hai người một xích tay, họ bị dồn xuống hầm hôi hám, ẩm thấp. Phía trên là thành tàu,
có những lỗ tròn hắt sáng, với tới được. Nhưng với làm sao khi chân còn thêm cái cùm.

Đã bao lần Liệu xác định cho mình một thân phận tù đày. Anh đã “quậy” đến thế, thì

lãnh đủ là đương nhiên. Chứ còn gì. Làm báo, anh đã công kích chế độ, hô hào độc lập, chơi

chính quyền những đòn đau. Lập đảng Thanh niên, làm tổng bí thư, anh chủ trương chống
Pháp và chống luôn đảng Lập hiến của đám đại địa chủ. Đất Nam Kỳ kể ra còn rất “độ

lượng” với Liệu. Bao lần ra bót Catinat đối mặt với chánh cẩm Arnoux, năm 1927 bị thống

đốc Bros ký nghị định trục xuất, đã vào khám Lớn rồi lại thoát. Cái giọt nước tràn đầy cốc là
các vụ khởi nghĩa Yên Bái, Phú Thọ của bạn đồng chí Nguyễn Thái Học, Nguyễn Khắc Nhu.

Đảng Thanh niên tan rã, tất nhiên chẳng ai tuyên bố - vì cứ đánh trống ghi tên là vào

được, bộ ba thân thiết ly tán. Nguyễn Trọng Hy quay lại nghề dạy học. Bùi Công Trừng đi