Page 66 - Trần Huy Liệu Cõi Đời
P. 66
Pháp, trở thành cộng sản rồi sang Liên Xô. Chơi thân với các bạn ở Nam Đồng thư xã ngoài
Hà Nội, Liệu vào Quốc dân đảng, làm đại diện của tổng bộ Nam Kỳ.
Việt Nam Quốc dân đảng thành lập chính thức tối Noel 25-12-1927 tại ngôi nhà bên hồ
Bảy Mẫu ở Hà Nội, đa phần là thanh niên trí thức. Ngay hôm đó mục đích hoạt động của
đảng đã thành đề tài tranh luận gay gắt. Nhóm Nhượng Tống, Nguyễn Khắc Nhu chủ trương
chế độ quân chủ lập hiến. Nguyễn Thái Học (đảng trưởng), Phó Đức Chính nhấn mạnh nền
dân chủ đại nghị, còn Lê Văn Phúc, Nguyễn Hồng Sơn lại muốn đưa thêm vào khái niệm
cách mạng xã hội, cách mạng thế giới. Ý tưởng của nhóm thứ nhất nhanh chóng bị gạt đi, hai
ý sau được thống nhất rằng trước làm cách mạng quốc gia, sau làm cách mạng thế giới.
Trần Huy Liệu ở xa, không can dự vào những tranh luận đó, cũng chả cùng đồng chí
chuẩn bị cho một cuộc “không thành công cũng thành nhân”. Năm 1930, bạo động Yên Bái
thất bại. Nguyễn Thái Học và các đồng chí lên máy chém. Nguyễn Khắc Nhu nổi dậy ở Phú
Thọ không thành, tự tử đến lần thứ ba mới chết được. Trong Sài Gòn, Liệu uất ức vì không
được hy sinh cùng, hay chí ít là chia sẻ những nguy nan. Nhưng anh chả phải đợi lâu. Tòa án
Nam Kỳ, do tình thế cấp bách, “tặng” anh cái án 5 năm cấm cố ra Côn Đảo.
Căn ngục lắc lư. Làm quen xong với bộ cùm, Liệu bắt đầu nghĩ lung. Tý cùng hai con
Diễm, Vân chắc phải xé lòng khi nghe tiếng còi tàu rời bến. Đất Nam Kỳ cưu mang anh liệu
có tiếp tục cưu mang vợ con anh? Liệu không hề hối đã đi theo thầy Bùi Trình Khiêm ngày
ấy. ở lại quê nhà, dẫu bây giờ có thể không bị tra chân vào cùm, phỏng có ích gì nếu không
lập được thân trai, không giúp được ai…
Dòng suy nghĩ vừa hùng tráng vừa lo âu bị cắt đứt khi một anh nôn thốc vào người
cùng cặp cùm với mình. Như điện truyền, cả hầm tàu đầy tiếng nôn mửa. Mật vàng mật
xanh ra nhơn nhớt rồi cũng hết, cứ oẹ khan từng cơn. Mùi hắc ín trộn với mùi tanh tưởi
thành một thứ xú tạp không thể tưởng.
Mà sao ngoài kia trời xanh thế…
Trông trận khua vang khắp địa cầu
