Page 46 - Thắm Dò Vũ Trụ
P. 46
Tại sao có thủy triều?
Trong vũ trụ, các vật thể đều có sức hút tác động lên nhau, tlúên thể
ở càng gần nhau thì tác động lên nhau càng lớn. Trong hệ Mặt tròi, Mặt
trăng ở gần Trái đất của chúng ta rửìất, do đó lực hấp dẫn của Mặt trăng
tác động lên Trái đất là lớn nhất và đặc biệt mạnh mẽ vói các phân tử
nước trên bề mặt Trái đất.
Hãy tưởng tượng điểm o là tâm Trái đất, hai trục AB và CD vuông
góc vói nhau qua o đường thẳng nối A-O-B đi qua tâm Mặt trăng. Vì A
là điểm gần Mặt trăng nhất nên lực hút tác dụng lên điểm này là mạrửì
nhất, do đó mực nưóc ở A dâng lên cao nhất. Đồng thòi các phân tử nước
ở c và D dồn tới A để lấp chỗ trống, do đó ở c và D lúc này mực nước
rút xuống (triều xuống). Nhưng tại B - điểm xa Mặt trăng nhất cũng có
nước dâng lên. Vậy tại sao?
Đó là do A, o, B là 3 điểm thẳng hàng và thẳng hàng vói tâm Mặt
trăng. Lực tác dụng lên A, o, và B từ Mặt trăng là các lực cùng phưong,
cùng chiều nhưng độ lón khác nhau (do khoảng cách khác nhau). Lực
này truyền cho A, o, B những gia tốc khác nhau. Vì tâm o của Trái đất là
cố định so vói Mặt trăng trong những thòi điểm nhâ't định nên các gia tốc
này làm cho A ngày càng ròi xa o và o ngày càng xa B. Nhưng vì o cố
định nên nó tạo ra một lực li tâm tác động lên các phân tử nước ở cả A và
B, do đó ở B cũng có hiện tưọng triều lên.
Trái đất tự quay quanh trục vói chu kì 24h, trong khi đó, Mặt trăng
chuyển động quanh Trái đất vói chu kì 27,32 ngày (tức là chậm hon 27,32
lần) nên Trái đất luôn luôn đuổi kịp thủy triều. Gọi AI là điểm có thủy
triều cao nhất ứng vói điểm A của mực nước. Khi AI chuyển động theo
Trái đất thì A chuyển động theo cùng một chiều do hâ'p dẫn của Mặt
trăng. Khi AI đã chuyển động được đúng một vòng để trở lại vị trí cũ thì
A mói đi được 1/27,32 chu kì của mình. Để đuổi kịp A, AI cần thêm 52
phút nữa. Như vậy bất cứ điểm nào trên Trái đất khi cần có một đợt thủy
triều thứ 2 vói cùng mức nưóc thì phải đọi 24h52 phút.
- 4 6 -
