Page 206 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

(^lutn /»(■ ha/ìĩị ĩịiao rà câc' sứ thảỉì ticu Ịũ/u... 207

không thấy ông nhận một chức vụ gì. Năm Quý Hợi 1803-
1804 sứ đoàn Tề Bồ Sâm nhà Thanh đến phong vương cho
vua Gia Long, được Gia Long tiếp. Nguyễn Du là người tiếp
sứ cùng với Tri phủ Thượng Hồng Trần Quý Chuyên, tri
phủ Thiên Trường là Ngô Nguyễn Viên cùng tri phủ Tiên
Hưng là Trần Lưu đi nghênh tiếp từ Lạng Sơn. Thơ văn
tống tiễn sứ đều do Nguyễn Du thảo ra. Có lẽ Nguyễn Nề
cũng đóng một vai trò cố vấn trong việc phong vương lần
đầu tiên này, nhưng vì vua Gia Long vì muốn tránh tiếng
hay nghi kỵ, không muốn dùng người Tây Sơn đã dùng, nên
dùng Nguyễn Du thay cho Nguyễn Nễ, và Ngô Thời Vị thay
cho anh là Ngô Thời Nhậm. Phan Huy Thực, Phan Huy
Chú thay cha Phan Huy ích. Phan Huy Thực, Chánh sứ
năm 1817 Phan Huy Chú đi sứ làm Chánh sứ năm 1825,
1830. Năm 1820, khi Nguyễn Du mất, Ngô Thời Vị được
thay làm Chánh sứ. Năm 1805 nhân có người thiếp mất,
Nguyễn Nề về quê, bị tri phủ Trần Văn Chiêu truy bức, ông
uất ức mà mất lúc 44 tuổi.

Các bạn đồng thời, những ngòi bút lớn như Phan Huy
Ich, Đoàn Nguyễn Tuấn, Ninh Tốn... ca tụng, và quý mến
Nguyễn Nễ một bậc kỳ tài, tài đức toàn diện.
Không biết trong sử sách có người nào được ca tụng
hơn thế này không? Nguyễn Nễ được vua Quang Trung nể
vì học thức thường gióng ngựa quý tới thăm, được vua trọng
vọng nơi cung điện. Là bậc kỳ tài của châu Hoan, đạo đức
làm rạng rỡ quê tổ tiên. Là người tiến thủ, tài ba, khí phách,
(có lẽ Phan Huy ích muốn nói, thời Lê Chiêu Thống theo
Tôn Sĩ Nghị trở về trả thù, ông không bị tội, thời Gia Long
lên không trị tội mà còn dùng ông) từ trẻ dã tỏ ra xuất sắc cơ
trí, ở đời từng trải sớm. Đức độ kiến thức ngày càng rộng
lớn. Khí tiết như thông chịu đựng sương buốt. Phẩm chất