Page 198 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

... trong lich sử V iit 7'ĩam 1 9 9

CUỘC đ ờ i Giáp Hải luôn sáng tì-ong như ngọc. Òng là một
vị quan giỏi, chăm lo việc nước, giàu lòng nhân ál, trung
thực, liêm clúnh, căm ghét xu nịnh, tranh lợi sách nhiễu.
Ông muốn giúp vua cải cách xã hội, nên đã nhiều lần
dám đứng ra kliuyên can nhà vua lànT việc nghĩa. Có lần
ông dâng sớ nói: “... Kinh thi có câu; ‘Trời sáng suốt là
bởi dân ta sáng suốt. Trời tỏ ra đáng sỢ là bởi dân ta
đáng sỢ. Lòng dân ở chỗ nào còn tlù ý trời ở chỗ ấy
còn”... Lại xin bệ hạ tôn trọng gốc nước, cố kết lòng dân,
hậu đãi mà đừng làm kliốn dân. Giúp đỡ mà đừng làm
hại dân, dè dặt chứ đừng dùng hết sức của dân, nhẹ bớt
cho dân những việc phục dịch, chíiứi là chứứi sách của
vương đạo đó”*®'. Mỗi điều ông nói đều vì nước vì dân.
Òng còn kliuyên vua: “Giữ đạo tnmg, mưu việc lớn, lấy
việc kúih trời làm chỗ dựa, lấy klĩiêm cung làm đầu,
chăm đường chính học, thân bậc clúnh nhân, thực ý
ngay lòng, ngăn điều ữái, bớt điều dục. Để cho chính hoá
rộng khắp, dân yên míớc thịnh, tiến tới trị bình”'^'.
Qua những lời khuyên can ấy thấy rõ ông rất thấu
hiểu việc lấy dân làm gốc, là việc sống còn của một
quốc gia của một vương triều. Những lời khuyên can ấy
sau hơn sáu thế kỷ đến nay vẫn còn nguyên gỉá trị.
Trong việc biên cương ông chỉ có một bài thơ “Vinh
bèo” mà đẩy lùi được ý đồ xâm lược nước ta của quân
Minh. Các tác phẩm thơ văn của ông để lại cho đời
cũng ít ai theo kịp.
Là một trọng thần của vương triều Mạc. Giáp Hải
lềưn quan đến Thượng thư (Bộ trưởng) ở cả 6 bộ: Lễ.
Lại, Công, Hình, Hộ, Binh, kiêm trưởng lục bộ sự.

Theo Phan Huy Chú - Lịch triều hiến chirơng loại chi - tr. 210.
(6 ) ( 7 )