Page 195 - Những Danh Tướng Trong Lịch Sử Việt Nam

Những danh tướng trong lịch sử Việt Nam 197

mưu mẹo, tài tình của thủ lĩnh Hoàng Hoa Thám , nghĩa
quân Yên Th ế đã nhiều phen làm cho kẻ địch phải "bạt vía,
kinh hồn", mất ăn, mất ngủ. Bấy giò, ở trong dân gian từng
lưu truyền câu ca dao "Đất ttày là đất Cụ Đề/Tăy lên thì có, Tây
về thì khônỹ". Riêng Cụ Đ ề Thám thì được mệnh danh là
"Hùm thiêng Yên Thế". Không ít cựu binh Pháp mấy chục
năm sau đó vẫn không quên được cảm giác sợ hãi khi đối mặt
trước nghĩa quân của Cụ Đ ề Thám . Một cựu binh Pháp nhớ
lại: "Mỗi khi (Ịuân lính của chúnỹ tôi bị thươnt) ỏ cánh tay phải thì biết
nỹay rằnỹ đó là do Đề Thám hắn. Ônỹ ta có kiểu bắn như oậy, tnín0
vô cùnỹ. Nànỹ ba (Bà Ba - Vợ Đề Thám) cùa ông ta cũng thế. Lính
khố đỏ, khố xanh, lính dõng hễ họ nhận ra rằng dấy là Đề Thám vói
nàng vợ Ba, tức thì họ đều hắn chì thiển ráo cả. Khi chúng tôi ra lệnh
thì họ lảm lết nhìn chúng tôi. Và khi chúng tôi buộc họ phải tuân lệnh
thì họ bỏ trốn, vợi mất một nửa số guân. Như vậy, anh muốn ta thắng
sao dược Hoàng Hoa Thám?". Một cựu binh khác thì thú nhận:
"Đề Thám bao giờ cũng là một người nhiều kinh nghiệm, ông ta có
cách làm cho mọi người nhận ra ông ta. Và khi lính bản xứ biết là gặp
Đề Thám, thì kẻ run sợ, kẻ lại bỏ trốn. Thế là phần thắng vào tay Đề
Thám một cách tự nhiên".
Trư ớc ảnh hưởng ngày càng lón mạnh của Đ ề Thám và
nghĩa quân Yên Th ế, sau nhiều lần hoà hoãn, ngày 29-1-
1909, thực dân Pháp quyết định mở một đợt tấn công quy
mô lớn vào khu căn cứ Nhã Nam - Yên Th ế. Mưu đồ trên
được chúng chuẩn bị từ trước. Kế hoạch, ngày giờ tấn công
do đích thân Toàn quyền Đông Dương p. Doumer và tướng
G eil, Tổ n g chỉ huy quân đội Pháp ở Bắc K ỳ chọn. Chiến
dịch được thực dân Pháp chia làm 3 giai đoạn: từ 29-1-1909
đến 28-2-1910. K h i đó nghĩa quân Yên Th ế chỉ có khoảng
200 tay súng thiện chiến (loại súng 1874 và 1886), còn lại là
giáo, m á c... Bộ chỉ huy, ngoài Đ ề Thám còn có một số