Page 191 - Những Danh Tướng Trong Lịch Sử Việt Nam

Những danh tướng trong lịch sứ Việt Nam 193

có tài. Tháng 4 năm 1892, Đ ề Nắm bị thủ hạ Đề Sặt sát hại
và Hoàng Hoa Thám trở thành thủ lĩnh tối cao của phong
trào Yên Th ế. Đ ề Thám tiếp tục hoạt động, lập căn cứ ở Yên
Th ế và trỏ thành thủ lĩnh danh tiếng nhất của phong trào
nông dân chống Pháp với biệt danh "Hùm xám Yên T he".
Trong gần 30 năm lãnh đạo đã tổ chức đánh nhiều trận, tiêu
biểu là các trận ở thung lũng H ố Chuối (tháng 12 năm 1890)
và Đồng Hom (tháng 2 năm 1892).
Trong ba năm (1893-1895) quân Pháp đã tập trung lực
lượng để đàn áp cuộc khởi nghĩa Yên Th ế, Pháp không từ
một thủ đoạn nào, từ phủ dụ đến bao vây tàn sát. T a y sai của
Pháp là Lê Hoan cầm đầu đoàn quân, một mặt dụ hàng, mặt
khác ra sức triệt hạ các xóm làng nơi nghĩa quân Yên Thế
hoạt động.
Hoàng Hoa Thám bằng chiến thuật du kích tài tình đã
tránh được mũi nhọn của quân Pháp và đã gây cho họ những
tổn thất nặng nề. Nghĩa quân Yên Th ế đã trừng trị những kẻ
phản bội như Đ ề S ặ t... Th ấy chưa thể dập tắt được phong
trào Yên Th ế, nên vào năm 1894, Pháp đã yêu cầu giảng hòa,
cắt nhượng cho nghĩa quân bốn tổng thuộc Yên Thế. Hoàng
Hoa Thám cũng muốn tranh thủ thời gian đê chuẩn bị thêm
lực lượng, ông đồng ý hòa hoãn. Nhưng chỉ vài tháng sau
(đến tháng 10 năm 1895), Pháp đã bội ước, huy động lực
lượng mở những cuộc tấn công trên quy mô lớn vào Yên
Th ế. Pháp treo giải thưởng 30.000 íranc cho kẻ nào bắt được
Hoàng Hoa Thám . Lần ra quân này của quân Pháp cũng
không đàn áp được phong trào nông dân Yên Th ế, nên Pháp
phải yêu cầu giảng hòa lần thứ hai vào năm 1897.
Trong hơn 10 năm hòa hoãn (từ tháng 12 năm 1897 đến
ngày 29 tháng 1 năm 1909), nghĩa quân Yên Th ế đã có
những bước phát triển mới: địa bàn hoạt động được mỏ rộng