Page 61 - Bài Văn Mẫu

" ‘'ỉ

Do nhầm lẫn nên đôi trai gái nọ đã binh luận về “vua An Nam” bằng lời lẽ
hoàn toàn tự nhiên và hài hước. Theo cảm nhận của họ thì tên vua này chỉ là
thứ trò giải trí rẻ tiền, thậm chí không mất tiền. Điều đó cho thấy thái độ của
dân chúng Pháp đối với Khải Định là coi thường và khinh bỉ.
Để đạt được hiệu quả châm biếm cao nhất, tác giả đã chọn cho truyện
hinh thức là một bức thư, mà lại là bức thư của người anh gửi cho cô em họ.
Thư từ có tính chất cá nhân nên rất tự do, phóng túng, không theo một quy
định nào, người viết tha hồ thay đổi nội dung, giọng điệu. Tác giả đã xen kẽ
những đoạn đối thoại của đôi trai gái Pháp trên tàu điện với những đoạn kể
chuyện cho cô em họ nghe. Nhân vật cô em họ cũng là sản phẩm của hư
cấu, là phương tiện để Nguyễn Ái Quốc tô' cáo bản chất xấu xa của tên vua
Khải Định. Hắn đã răm rắp thực hiện chủ trương thâm độc của thực dân Pháp
là đầu độc dân ta bằng rượu cồn và thuốc phiện.
Nghệ thuật kể chuyện của tác giả rất hấp dẫn bởi sự thay đổi giọng điệu
vô cùng linh hoạt: lúc thì trần thuật khách quan, lúc thì tâm sự thân mật, lúc
hài hước, giễu cợt... Bối cảnh trong truyện cũng thay đổi liên tục, đan xen giữa
thực tại với quá khứ, mẩu chuyện này đặt bên cạnh mẩu chuyện kia. Đang
chuyện xảy ra ở tàu điện ngầm Pa-ri lại nhảy sang chuyện nhớ về thời thơ ấu
ở quê nhà, nhân vật người anh thích được ngồi trên đầu gối ông bác để nghe
truyện cổ... Chuyện vi hành của vua Nghiêu, vua Thuấn nước Tàu thời cổ đại;
chuyện vi hành của Pi-e Đại đê' nước Nga...; chuyện mình bị chính quyền Pháp
nhầm là “vua An Nam” nên đi đâu cũng cho người bí mật đi theo “ bảo vệ”...
để rồi quay trở lại với đề tài là các cuộc vi hành của vua Khải Định đến những
chốn ăn chơi nổi tiếng trên đất Pháp. Chủ ý của tác giả là đánh vào đối tượng
bằng nhiều chiến thuật, nhiều đòn phép khác nhau, cái này bổ sung cho có
cái kia nhằm tăng cường tối da hiệu quả châm biếm, đả kích. Có thể nói là tác
giả đã thành công khi khắc hoạ chân dung tên vua bất tài vô dụng, ăn chơi xa
xỉ... làm nhục tới quốc thể.

Vi hành là một truyện ngắn có tính thời sự và tính chiến đấu cao nhưng nội
dung của nó lại được tác giả thể hiện bằng một hlnh thức nghệ thuật hấp
dẫn, cuốn hút người đọc. Nghệ thuật hài hước trong truyện ngắn này vừa
mang tính sôi nổi, mạnh mẽ của phương Tây, vừa mang tính thâm trầm, sâu

sắc của phương Đông. Truyện ngắn Vi hành là sản phẩm của tinh thần yêu
nước, căm thù giặc của Nguyễn Ái Quốc; đồng thời cũng thể hiện sức tung
hoành đầy sáng tạo của một ngòi bút tài hoa.

60