Page 148 - Những bài Làm Văn 12

mắng mình là một thằng khốn nạn, một kẻ bất lương, không đem đến cho văn
chương một cái gì mới mẻ và hữu ích. Nỗi đau này không ngớt giày vò lương
tâm Hộ, một nhà văn có tâm, có tài mà phải sống giữa cuộc đời đen bạc.

Truyện ngắn Đời thừa thể hiện quan niệm về nghề văn và trách nhiệm xã
hội của nhà văn. Nam Cao cho rằng nghề văn là một hình thái lao động xã hội
nghiêm túc và sáng tạo, mục đích nghề văn nhằm tới là nhân đạo. Nó có tác
dụng giáo dục, cảm hoá rất lớn đối với con người. Một tác phẩm có giá trị phải:
chứa đựng được một cái gì đó lớn lao mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn
khởi. Nó ca tụng lòng thương, tinh bác ái, sự công bình... Nó làm cho người gần

người hơn.
Bên cạnh đó, Nam Cao cũng nêu lên quan điểm về mối quan hệ gắn bó
giữa nghệ thuật và đời sống, ông muốn đặt cuộc sống lên trên văn chương.
Nhà văn muốn viết cho tốt trước hết phải sống cho tốt, cho nhân đạo.
Nhân vật Điền trong truyện ngắn Trăng sáng cũng chính là bóng dáng của
Nam Cao. Giống như Hộ, Điền rơi vào bi kịch của mâu thuẫn gay gắt giữa
khát vọng cao đẹp và hiện thực tầm thường. Mộng văn chương của Điền thật
lớn nhưng nó bị giam cầm, bó buộc trong cái khung chật hẹp của cuộc sống
khốn khó, cơ cực hàng ngày. Bị áo cơm ghì sát đất, Điền trở nên tầm thường
như bao kẻ khác. Anh chỉ có một con đường duy nhất để đến với văn chương
là phải chấp nhận hiện thực, phải mở lòng ra đón lấy tất cả những vang động
của đời và ngòi bút của anh phải nói lên nỗi khổ đau đang đè nặng lên mỗi
kiếp người.
Nam Cao viết về người nông dân rất sâu sắc và cảm động. Nhà văn phát
hiện đằng sau cái vẻ lam lũ, thô kệch của họ là những đức tính vô cùng đáng
quý: lòng vị tha, đức hi sinh {Lão Hạc, Dì Hảo)-, khát vọng được sống, được
yêu thương (Lang Rận, Chí Phèo...). Nhà văn đi sâu phân tích đời sống tâm
linh của mỗi số phận trong từng cảnh huống khác nhau để cảm thông, chia sẻ
nỗi đau thướng, bất hạnh bao phủ^lên mọi cuộc đời nghèo khổ (Một bữa no,
Nghèo, Nửa đêm...).
Điều lớn lao mà Nam Cao phát hiện ra chính là cái cốt lõi bản chất của con
người. Cho dù hiện thực xã hội có đen tối, phũ phàng đến đâu cũng không dập
tát nổi tiếng nói của lương tri, không thể huỷ diệt hoàn toàn nhân cách. Nhà
văn yêu thương con người nên căm phẫn tất cả những gì xâm hại đến quyền
sống, quyền làm người. Những tác phẩm của ông đều chứa đựng nhiều bài

147