Page 31 - Nguyễn Văn Linh Hành Trình Cùng Lịch Sử

mất hết rối, chỉ còn lại hai anh em, mà nay anh bị đi đày, em ở lại với ai?
Mãi đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ tiếng kêu la của em bé hôm đó. Vê' sau,
tôi có nhắc hỏi tin tức cô em gái thì anh buổn bã cho biết cô em đã chết
rồi. Chết vì một phần thương nhớ anh, một phấn vì sống trong cảnh côi
cút sinh bệnh mà chết, chết trước khi anh Cúc được thả ra và được trở vể
Hải Phòng.
Trở lại thời gian ở Côn Đảo, tôi bị giam chung với anh Cúc nén mới
thấy rõ, thấy hết những nét đáng yêu, đáng quý, đáng phục của anh Cúc.
BỊ giam cầm mà anh vẫn phát huy ý chí phấn đấu. Do có học hành chữ
nghĩa đàng hoàng, anh được ra làm lao công trong tù và lập tức tận dụng
cơ hội này để liên lạc với anh em, học tập rất chăm chỉ. Cứ rảnh tay là anh
lại kiếm cái để học, để đọc, thấy vậy có người nói nửa đùa nửa thật: “Tù
chung thân không có ngày về mà học làm gì? Học để ra nghĩa trang à?”.
Anh Cúc vẫn cứ cặm cụi học. ông Phạm Wn Đồng rất quý và ra sức kèm
cặp anh Cúc vê' mọi mặt và anh Cúc đã không phụ lòng ông.
Anh Cúc và tôi ở Côn Đảo được 6 năm thì có một sự thay đổi lớn từ
chính trường bên Pháp. Phong trào Mặt trận Bình dân Pháp giành thắng
lợi, gây sức ép buộc thực dân Pháp ở Đông Dương phải có những thay đổi
đường lối cai trị, như thả tù chính trị. Tôi và anh Cúc cùng mấy trăm đồng
chí khác được đưa vê' đất liền, người trước người sau. Tôi vê' trước, anh
Cúc về sau một chuyến và có nói một câu rất thấm thìa đối với tôi, khi anh
dìu tôi xuống tàu vì tôi đang bị đau mắt gẩn như mù: “Anh vế trước tôi vế
sau, nhưng chắc chắn chúng ta sẽ gặp nhau ở Hải Phòng”. Câu nói đẩy ý
chí lạc quan, niếm tin tưởng sâu sắc đối với Đảng và cách mạng, về sau đã
trở thành sự thật.
Thời gian ở tù Côn Đảo là một chuỗi ngày dài dằng dặc sống trong địa
ngục trần gian. Nhưng cái địa ngục đó không làm nao núng tinh thần của
những người cộng sản, mà trở thành một trường học lớn của cách mạng.
Khi ra tù, anh Cúc chỉ mới hơn 20 tuổi, nhưng đã phát huy được bản chất
của một con người cách mạng được trui rèn qua bao nhiêu thử thách khó
khăn. Ra tù (1936), anh Cúc định vê' Hải Phòng nhưng rồi lại vế Hà Nội
gặp anh Trường Chinh, anh Hoàng Quốc Việt. Tôi quan tâm theo sát hoạt
động của anh Cúc, người thanh niên đầy ý chí cách mạng. Đến nay có lẽ

30